Phát triển kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng là nền tảng mới cho hoạt động của lực lượng quản lý thị trường (QLTT) Việt nam. Điều này không chỉ đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ mới cho lực lượng QLTT mà cần xác định lại vị thế của lực lượng này trong nền kinh tế quốc dân.

Xác định vị trí của lực lượng QLTT trong điều kiện mới

Một là, lực lượng QLTT là tuyến phòng thủ nội địa của sản xuất, lưu thông hàng hoá. Để ngăn chăn những nguy cơ cho nền kinh tế đất nước cần có hệ thống phòng thủ hữu hiệu đối với sản xuất, lưu thông hàng hoá trong nước và với nước ngoài. Hệ thống phòng thủ cho sản xuất lưu thông hàng hoá bền vững gồm 3 tuyến: (1) Tuyến phòng thủ ngoài biên giới với lực lượng chủ công là ngoại giao kinh tế, tình báo kinh tế; (2) Tuyến phòng thủ trên biên giới, cửa khấu với lực lượng chủ công là hải quan; (3) Tuyến phòng thủ nội địa với lực lượng chủ công là QLTT. Ba tuyến phòng thủ này vừa hoạt động độc lập theo chức năng vừa liên kết chặt chẽ với nhau để hình thành hệ thống thống nhất.

TS. Hoàng Đức Thân

Như vậy lực lượng QLTT không chỉ là lực lượng chuyên trách của Nhà nước thực hiện chức năng phòng, chống, xử lý các hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu; sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm, hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ; hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; hành vi vi phạm pháp luật về chất lượng, đo lường, giá, an toàn thực phẩm và gian lận thương mại; hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà cao hơn là tuyến phòng thủ trên thị trường hàng hoá của đất nước.

Hai là, thực hiên nguyên tắc quản lý rủi ro thay cho quản lý tác nghiệp của toàn lực lượng. Thực hiện việc kiểm tra, giám sát của lực lượng QLTT hiện nay chủ yếu chỉ là hoạt động nghiệp vụ xử lý các xâm phạm, vi phạm đã xẩy ra. Phương thức hành động theo vụ việc chỉ là giải quyết phần ngọn của vấn đề. Nó luôn đặt lực lượng QLTT ở trạng thái bị động, ứng phó, thiếu nhân lực. Phải thực thi nguyên tắc quản lý rủi ro trong hoạt động của lực lượng QLTT. Theo đó, phải phòng ngừa chủ động; ngăn chặn từ từ xa, từ trước; phát hiện tại nguồn và xử lý tận gốc.

Ba là, góp phần tạo lập môi trường vĩ mô minh bạch, thuận lợi cho sản xuất kinh doanh và thu hút đầu tư. Quản lý nhà nước trong nền kinh tế hiện đại đã có những đổi mới có tính cách mạng, đó là: tư duy mới trong cách tiếp cận quan hệ giữa nhà nước quản lý và sự vận động khách quan của thị trường; thay đổi từ tư duy quản lý cấm sang nhà nước tạo lập môi trường và phát triển. Lực lượng QLTT là công cụ quản lý hành chính nhà nước thực thi công vụ nhưng không trở thành lực cản của sản xuất kinh doanh hàng hoá. Thực hiện tốt vai trò của mình, lực lượng QLTT sẽ tạo ra môi trường bình đẳng, thuận lợi và thượng tôn pháp luật cho sản xuất kinh doanh.

Tình trạng một số công chức QLTT có biểu hiện nhũng nhiễu, hách dịch gây phiền hà, cản trở sản xuất kinh doanh hợp pháp, chính đáng cần phải loại bỏ ra khỏi lực lượng.

Bảo đảm tính chuyên nghiệp, hiện đại trong thực thi công vụ

Để thực hiện tốt nhiệm vụ, chức năng của mình, tính chuyên nghiệp của mỗi cán bộ QLTT là một trong những yếu tố then chốt. Chuyên nghiệp có thể hiểu theo nghĩa đơn giản nhất, là chuyên tâm vào nghề nghiệp, công việc. Tính chuyên nghiệp của lực lượng QLTT không chỉ có trong các công việc có quy mô lớn, mức độ phức tạp cao mà phải thể hiện ngay trong từng công việc nhỏ, hàng ngày như: làm việc có kế hoạch; tinh thần trách nhiêm cao; chuyên tâm với công việc; tự học tập và không ngừng học hỏi để nâng cao trình độ; độc lập tự chủ và có tinh thần hợp tác trong công việc; tính kỷ luật cao trong thực thi công vụ và thời gian làm việc.

Không chỉ chuyên nghiệp, lực lượng QLTT còn phải thể hiện được sự hiện đại trong việc xây lực lượng QLTT chính quy thống nhất; áp dụng kinh tế số, công nghệ số trong quản lý; đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại phục vụ cho hoạt động của mình.

Xây dựng hình ảnh và phong cách của công chức QLTT

Để đáp ứng được nhu cầu trong tình hình mới, thực hiện có hiệu quả chức năng, nhiệm vụ được Chỉnh phủ, Bộ Công Thương giao phó, công chức QLTT cần có 5 chữ “vàng”

Nghe danh thì “Kính”: là lực lượng được coi trọng trong hệ thống hành chính nhà nước, có những giá trị đóng góp lớn cho đất nước. Lực lượng góp phần tạo môi trường lành mạnh bình đẳng trong hoạt động sản xuất kinh doanh, bảo vệ người tiêu dùng, góp phần phát triển nền kinh tế - xã hội bền vững.

Nhìn người thì “Uy”: là người có sức mạnh, uy quyền và tín nhiệm trong quan hệ và hành động. Hình thức là trang phục, nội dung là tri thức, nhân cách và phong thái làm việc thể hiện được sự uy nghiêm, mạnh mẽ

Hành động phải “Nể”: trong thực thi công vụ các đối tác thấy được sự chính quy - tinh nhuệ và hiện đại của lực lượng

Quyết định phải “Phục”: mỗi quyết định đưa ra phải chính xác, hợp lý. Đối tượng chấp hành khâm phục và không thể bác bỏ.

Nhân cách phải “Liêm”: đây là việc công chức QLTT phải tuân thủ tuyệt đối các quy tắc, chuẩn mực chung áp dụng cho hoạt động công vụ.

Với sự đổi mới tích cực, phát huy có hiệu quả vai trò của mình trong hoạt động kiểm tra, kiểm soát thị trường, hy vọng trong thời gian tới sẽ có lực lượng công chức QLTT mạnh về trình độ chuyên môn, am hiểu về chính sách pháp luật, có kỹ năng nghề nghiệp khắc phục những hạn chế và yếu kém trong hoạt động công vụ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong kinh tế thị trường hiện đại, hội nhâp quốc tê sâu rộng ở nước ta.