Nhiều tồn tại, vướng mắc

Ông Ngô Quang Trung – Cục trưởng Cục Công Thương địa phương cho biết, hiện nay cả nước có 968 CCN đã được thành lập, phân bố tại 63 tỉnh, thành phố (với tổng diện tích chiếm đất gần 31.000 ha). Rất nhiều khó khăn, tồn tại trong quản lý, đầu tư phát triển CCN như chất lượng lập quy hoạch ở nhiều địa phương chưa bám sát nhu cầu phát triển; vấn đề xử lý môi trường CCN.

Thời gian qua, Bộ Công Thương đã chủ động tham mưu Chính phủ quản lý CCN trên phạm vi cả nước. Đến nay, các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý CCN hiện hành, bao gồm Nghị định số 68/2017/NĐ-CP, Nghị định 66/2020/NĐ-CP, Thông tư 28/2020/TT-BCT về cơ bản đã tạo hành lang pháp lý quản lý, phát triển CCN thống nhất từ quy hoạch, thành lập, mở rộng CCN đến đầu tư xây dựng hạ tầng, sản xuất trong CCN.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại Hội nghị trực tuyến

Hiện nay, các địa phương thực hiện nghiêm công tác quản lý, đầu tư phát triển CCN theo trình tự, quy định của pháp luật. Trong đó, nhiều địa phương đã rà soát điều chỉnh, bổ sung quy hoạch, thành lập, mở rộng CCN đáp ứng nhu cầu đầu tư sản xuất kinh doanh trên địa bàn; chất lượng công tác bổ sung, thành lập mới các CCN đã được nâng lên rõ rệt. Theo đó, hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp trong CCN đã thúc đẩy nhanh chóng việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động của các địa phương theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho một bộ phận lao động trên địa bàn. Các CCN làng nghề đã góp phần tích cực di dời các doanh nghiệp, cơ sở gây ô nhiễm môi trường ra khỏi khu dân cư, giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường.

Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại trong việc quản lý, đầu tư phát triển CCN như: Một số địa phương chưa lập quy hoạch phát triển nên gặp khó khăn trong đầu tư phát triển CCN, hoặc một số địa phương khác chậm điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển CCN trên địa bàn giai đoạn 2016-2020. Bên cạnh đó, nhiều địa phương chưa bám sát nhu cầu phát triển công nghiệp cũng như điều kiện thuận lợi về hạ tầng giao thông trên địa bàn nên phải điều chỉnh, bổ sung nhiều lần. Việc lập, trình phê duyệt Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030 (trong đó có Phương án phát triển CCN) tại nhiều địa phương còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu.

Việc chấp hành một số nội dung, quy định của Nghị định 68/2017/NĐ-CP và của pháp luật ở một số địa phương còn chưa nghiêm túc, đầy đủ. Các cơ quan Trung ương và nhiều địa phương chưa xây dựng được cơ chế, chính sách đủ mạnh để hoàn thiện đầu tư hạ tầng các CCN, thu hút các DN đầu tư kinh doanh hạ tầng CCN và các DN thứ cấp vào CCN.

Nhiều địa phương gặp khó khăn, lúng túng trong việc chuyển đổi mô hình CCN do nhà nước làm đầu tư sang DN làm chủ đầu tư xây dựng và kinh doanh hạ tầng để xử lý những tồn tại trước đây.

Ông Nguyễn Mạnh Quyền - Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội cho biết, việc quản lý CCN đã được quy định thống nhất, từ công tác quy hoạch, thành lập, đầu tư xây dựng hạ tầng và quản lý hoạt động. Tuy nhiên, các CCN trên địa bàn chủ yếu mang đặc thù CCN làng nghề, xen lẫn với khu dân cư, có diện tích nhỏ, khó đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật đồng bộ như loại hình CCN tập trung. Ngoài ra, phát triển CCN trên địa bàn thành phố còn không được trang bị hệ thống, thiết bị, phương tiện chữa cháy; việc quy hoạch phát triển CCN còn gặp nhiều khó khăn... Theo Báo cáo của Lãnh đạo tỉnh Nghệ An, đến thời điểm hiện tại, tỉnh đã quy hoạch phát triển 53 CCN với tổng diện tích 1.273,06 ha, trong đó có 24 CCN đã thu hút doanh nghiệp vào đầu tư sản xuất kinh doanh; 16 CCN đã phê duyệt dự án đầu tư hạ tầng hoặc phê duyệt quy hoạch chi tiết. Các CCN trên địa bàn tỉnh thu hút được 253 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất vào thuê đất, tạo việc làm cho 22.360 lao động, giá trị sản xuất các doanh nghiệp trong CCN đạt xấp xỉ 3.655 tỷ đồng/năm, nộp ngân sách hàng năm khoảng 450 tỷ đồng. Tuy nhiên, hiện nay, hệ thống hạ tầng kỹ thuật của các CCN trên địa bàn Nghệ An còn thiếu đồng bộ, chắp vá, chưa tạo được CCN có hạ tầng kiểu mẫu chưa đáp ứng được nhu cầu thu hút đầu tư, nhất là hạng mục xử lý nước thải, tiềm tàng nguy cơ gây ô nhiễm môi trường…

Nhiều giải pháp tháo gỡ “bất cập” trong phát triển CCN

Ông Ngô Quang Trung cho rằng, các địa phương cần khẩn trương xây dựng, hoàn thiện Phương án phát triển CCN giai đoạn 2021-2030 trên địa bàn; xử lý, tích hợp vào Quy hoạch tỉnh, trình cơ quan có thẩm quyền có ý kiến, thẩm định, phê duyệt theo quy định. Chấm dứt tiếp nhận, bố trí các dự án đầu tư sản xuất công nghiệp ở ngoài khu, CCN. Khi thành lập mới các CCN phải xem xét, tính toán kỹ nhu cầu thực tế, nguồn vốn, năng lực, kinh nghiệm của chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng, hiệu quả đầu tư và tiến độ thu hút lấp đầy CCN...

Nhiều bất cập trong phát triển cụm công nghiệp

Ông Nguyễn Mạnh Quyền - Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội cũng đề xuất với Bộ Công Thương thường xuyên có các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn; tổ chức các Hội nghị giao ban giữa Bộ Công Thương với UBND các tỉnh, thành phố để tháo gỡ khó khăn trong công tác quản lý, phát triển CCN…

Đại diện tỉnh Nghệ An đề xuất, Bộ Công Thương, các Bộ, ngành liên quan quan tâm, tăng cường chỉ đạo đẩy mạnh đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng và kêu gọi đầu tư vào các CCN, CCN làng nghề. Tiếp tục cân đối các nguồn vốn, ưu tiên bố trí vốn hàng năm để cùng với nguồn vốn đối ứng của UBND cấp huyện, vốn xã hội hóa,… đầu tư các hạng mục thiết yếu nhằm tạo môi trường thu hút đầu tư thuận lợi.

Ông Quách Tất Liêm - Phó Chủ tịch tỉnh Hòa Bình cho rằng, do đặc điểm địa hình của tỉnh Hòa Bình khó khăn trong phát triển khu công nghiệp nên việc phát triển cụm CN rất quan trọng. Từ mục tiêu phát triển của tỉnh theo hướng công nghiệp gắn với du lịch, Hòa Bình sẽ phát triển CNN theo chuỗi chứ không phát triển riêng lẻ bởi sẽ khó khăn trong xử lý nước thải, cấp điện sẽ đồng bộ…“Tuy nhiên, để thuận lợi thu hút nhà đầu tư do các địa bàn, CCN nằm cách xa nhau về khoảng cách, vị trí địa lý...cần sửa đổi ngay các quy định về tỷ lệ lập đầy trong Nghị định 68 hiện hành.” – Ông Liêm - kiến nghị

Theo ông Liêm, từ đầu tỉnh đến cuối tỉnh Hòa Bình cách nhau 200km, nếu phải đợi khu vực đầu tỉnh giáp Hà Nội đạt được 60% diện tích lấp đầy CCN mới đến khu vực cuối tỉnh (giáp Ninh Bình) sẽ khiến Hòa Bình rất kẹt về cơ chế cũng như quy hoạch. Đối với các tỉnh miền núi mà quy định tỷ lệ lấp đầy sẽ rất khó xử lý.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, thời gian vừa qua quán triệt các quan điểm chỉ đạo của Đảng, quy định của Nhà nước, các địa phương đã triển khai thực hiện khá nghiêm chỉnh và đạt được một số kết quả nổi bật trong công tác phát triển và quản lý CCN. Nhận thức về sứ mệnh, vai trò của các CCN tại các địa phương được nâng lên rõ nét.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong quản lý và phát triển CCN thời gian qua. Cụ thể, một số địa phương chưa quán triệt sâu sắc, chưa thực hiện nghiêm túc các quy định Đảng và Nhà nước, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành liên quan. Đặc biệt, tình trạng phát triển “tùy hứng” khu, CCN thời gian qua chậm được giải quyết.

Bên cạnh đó, công tác quy hoạch khu công nghiệp tại nhiều địa phương chưa thật sự được quan tâm, chất lượng quy hoạch còn hạn chế, rập khuôn. “Công tác đầu tư hạ tầng CCN nhiều nơi còn dựa vào đầu tư công là chủ yếu mà chưa quan tâm thu hút các nguồn đầu tư từ xã hội”- Bộ trưởng chỉ rõ.

Bộ trưởng cho rằng, công tác quản lý CCN nhìn chung còn lỏng lẻo, không rõ về cơ chế của chính quyền địa phương. “Chúng ta cần phải kiến nghị với Đảng, Nhà nước có chủ trương để Bộ Công Thương có những quy định cụ thể hơn, trao quyền nhiều hơn và trách nhiệm lớn hơn với Sở Công Thương các tỉnh, thành phố trong hoạt động công nghiệp, thương mại nói chung, trong hoạt động của các khu, cụm công nghiệp nói riêng”- Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên yêu cầu cần nhìn thẳng vào những tồn tại, những khó khăn vướng mắc về cơ chế, chính sách cũng như việc thực thi chính sách về quản lý và phát triển CCN. Từ đó, thống nhất định hướng và một số nhiệm vụ để tiếp tục đẩy mạnh công tác quản lý, phát triển CCN trong thời gian tới. Theo đó, Bộ trưởng đã yêu cầu tập trung thực hiện 5 nhiệm vụ trong thời gian tới như sau:

Một là, các tỉnh, thành phố cần phải tiếp tục nghiên cứu và quán triệt sâu sắc hơn quan điểm, chủ trương của Đảng về phát triển công nghiệp trong giai đoạn tới, quán triệt và thực hiện nghiêm các cơ chế, chính sách của Nhà nước, nhất là những cơ chế hiện hành. Đồng thời, chấn chỉnh quản lý theo hướng rõ chủ thể, rõ trách nhiệm đối với các CCN. Thống nhất việc chấm dứt thu hút đầu tư ngoài khu công nghiệp, CCN.

Hai là, khẩn trương xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển công nghiệp, thương mại trên cơ sở chiến lược quốc gia và chiến lược phát triển ngành, phát huy lợi thế của địa phương; Phải tạo ra các ngành công nghiệp nền tảng để từng bước tham gia chuỗi cung ứng sản xuất toàn cầu; Đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp hóa chất, công nghiệp vật liệu, chế biến chế tạo; Đề xuất tích hợp vào quy hoạch tỉnh.

Ba là, cần tập trung xây dựng và ban hành hệ thống các cơ chế, chính sách đủ mạnh và đồng bộ, bảo đảm ổn định để có thể thu hút các nhà đầu tư và kinh doanh hạ tầng CCN.

Bốn là, các địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, nhất là đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo sự thông thoáng, hiệu quả hơn trong thu hút đầu tư đối với các doanh nghiệp, kể cả doanh nghiệp hạ tầng và doanh nghiệp đầu tư thứ cấp. Bộ Công Thương sẽ tăng cường phân cấp, ủy quyền và tăng hậu kiểm.

Năm là, tăng cường kiểm tra giám sát, kịp thời tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho các doanh nghiệp trong các CCN, trước hết thông qua Sở Công Thương địa phương và sở ngành, chức năng. Tăng cường cơ chế phối hợp giữa quản lý nhà nước về ngành với quản lý của chính quyền địa phương.