Sáng 14/2, tại thành phố Lạng Sơn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì phối hợp cùng UBND tỉnh tổ chức Hội nghị Thúc đẩy giao thương nông sản, thủy sản Việt-Trung trong bối cảnh mới.

Thị trường xuất khẩu ngày càng trở nên khó đoán

Tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan nhấn mạnh, Trung Quốc là một đối tác lịch sử, truyền thống và mang tính định hướng lâu dài. Do vậy, Việt Nam cần làm tốt công tác giao thương thương mại, bởi điều ấy góp phần nâng cao quan hệ hợp tác hữu nghị giữa hai nước, giúp định hình, làm sâu sắc hơn mối quan hệ Việt - Trung.

Nhắc lại quan hệ buôn bán hai nước từ thời còn giao thương qua đường mòn, lối mở, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp cho rằng ,thương nhân Trung Quốc đã mang nhiều kỹ thuật canh tác sang Việt Nam; thành tựu ngành nông nghiệp thời gian có nhiều đóng góp của thương nhân Trung Quốc, bởi họ giúp giảm tình trạng thả nổi, sản xuất theo quán tính của bà con nông dân.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhìn nhận, thị trường xuất khẩu ngày càng trở nên khó đoán. Nhà sản xuất giờ không những phải đối đầu với biến đổi khí hậu mà còn phải ứng phó với biến chuyển xu thế tiêu dùng

Tuy nhiên, nhìn nhận thị trường xuất khẩu trong bối cảnh hiện nay, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, khó chồng khó, ngày càng trở nên khó đoán. Nhà sản xuất giờ không những phải đối đầu với biến đổi khí hậu mà còn phải ứng phó với biến chuyển xu thế tiêu dùng. Áp lực cạnh tranh giờ không dừng lại ở từ các nước láng giềng mà thậm chí đến từ chính thị trường trong nước.

Một điểm nữa được Bộ trưởng nhắc đến là “sức ì” khi đâu đó xuất hiện tư tưởng hài lòng với con số lợi nhuận. Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu quan điểm, thành công của hợp tác giao thương không chỉ dừng ở việc buôn bán có lãi một vài chuyến, mà cần phải tạo ra một hệ sinh thái ngành hàng, cũng như sức lan tỏa trong toàn xã hội, giúp người dân yên tâm sản xuất trên chính cánh đồng của mình.

Hướng đến xuất khẩu bền vững

Thời gian qua, Việt Nam luôn duy trì vị thế đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong ASEAN và lớn thứ 6 trên toàn cầu. Trung Quốc tiếp tục là đối tác thương mại lớn nhất và là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam, trong đó phải kể đến các mặt hàng hoa quả như thanh long chiếm 90% lượng xuất khẩu ra nước ngoài, vải thiều chiếm 80% lượng xuất khẩu. Đặc biệt, Trung Quốc còn là thị trường xuất khẩu lớn nhất mặt hàng sắn và các sản phẩm từ sắn với tỷ trọng 91,4%...

Năm 2022, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu nông lâm thủy sản Việt Nam-Trung Quốc đạt 14,2 tỷ USD, tăng 12,7% so với năm 2021; trong đó, Việt Nam xuất khẩu vào Trung Quốc đạt 10,4 tỷ USD, tăng 10,4% so với năm 2021. Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ Trung Quốc 3,79 tỷ USD, tăng 19,7% so với năm 2021.

Năm 2023, dự báo bên cạnh những cơ hội, thuận lợi khi tình hình thông quan hàng hóa nông sản qua cửa khẩu biên giới Việt-Trung được cải thiện, có rất nhiều các khó khăn thách thức trong bối cảnh mới cần trao đổi, tháo gỡ như xu hướng giảm cầu, một số mặt hàng có tiềm năng chưa được xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc như bưởi, bơ, na, roi, dừa, thảo quả, dứa, sứa muối; thông tin thị trường, thông quan chưa chuyển tải kịp thời, tổ chức kết nối sản xuất với thương lái, doanh nghiệp chế biến xuất khẩu chưa chặt chẽ...

“Hơn 90% dưa hấu Trung Quốc nhập khẩu có xuất xứ từ Việt Nam. Tuy nhiên, do chưa ký kết Nghị định thư, giá trị xuất khẩu của mặt hàng trái cây này chưa tương xứng với tiềm năng”, ông Tô Ngọc Sơn - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công Thương) thông tin.

Cũng theo ông Tô Ngọc Sơn, Hiện Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất về hoa quả Việt Nam, chiếm tỷ trọng 45,38%. Trong đó, vải thiều chiếm tỷ trọng 90% lượng xuất khẩu ra nước ngoài, thanh long chiếm tỷ trọng hơn 80%.

Trong những năm qua, Trung Quốc đã hoàn thiện hệ thống pháp luật, thông qua việc 2 lần sửa đổi Luật An toàn thực phẩm, đồng thời ban hành Lệnh 248, 249 vào năm 2021 và Lệnh 259 năm 2022.

Đồng thời, Trung Quốc đã liên tục tăng cường thực thi pháp luật khi chủ trương đưa hoạt động thương mại đi vào chính quy, nền nếp và tăng cường giám sát, thực hiện nghiêm các quy định. “Không chỉ gia tăng giá trị xuất khẩu, chúng ta cần phải hướng đến xuất khẩu bền vững, và tìm cách giữ được đối tác quan trọng này”, lãnh đạo Vụ Thị trường châu Á - châu Phi nhấn mạnh.

Ông Tô Ngọc Sơn cho rằng, không chỉ gia tăng giá trị xuất khẩu, Việt Nam cần phải hướng đến xuất khẩu bền vững, và tìm cách giữ được Trung Quốc - đối tác quan trọng

Cũng theo ông Tô Ngọc Sơn, trong quan hệ kinh tế với Trung Quốc, quan hệ hợp tác kinh tế với tỉnh Quảng Tây, nơi chiếm đến 95% kim ngạch thương mại biên giới giữa Việt Nam – Trung Quốc. Do đó, ông Tô Ngọc Sơn cho rằng cần tăng cường thực thi chính sách với tỉnh này nói riêng. Đồng thời, cần đẩy mạnh xuất khẩu từ tiểu ngạch sang chính ngạch.

Khai thác tốt thị trường, ứng dụng thương mại điện tử thúc đẩy xuất khẩu

Về giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong xuất nhập khẩu nông sản thực phẩm, ông Lỗ Xiêm, Cục An toàn thực phẩm xuất nhập khẩu thuộc Tổng cục Hải quan Trung Quốc cho hay, thời gian tới Tổng cục Hải Quan Trung Quốc sẽ tiếp tục phối hợp với đơn vị chức năng phía Việt Nam để rà soát hồ sơ các mặt hàng xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc.

Trong số đó, đặt việc phải đảm bảo các điều kiện, quy trình chế biến, làm sạch cũng như truy xuất nguồn gốc xuất xứ..., do vậy, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam cần nắm rõ các quy trình, quy định cũng như biện pháp kiểm tra, giám sát thực phẩm để quy trình thông thương diễn ra thuận lợi, nhanh chóng.

Phía Trung Quốc cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam cần đẩy mạnh thương mại điện tử bởi Trung Quốc đang sử dụng rất nhiều ứng dụng công nghệ thông tin, nghiên cứu chế biến các sản phẩm nông, thủy sản đông lạnh để xuất khẩu

Liên quan đến vấn đề tiêu thụ nông sản xuất khẩu, ông Vương Kiến Ba, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Quảng Tây (Trung Quốc) cho biết Việt Nam đang có rất nhiều loại nông sản, thủy sản có tiềm năng để xuất khẩu sang thị trường Quảng Tây nói riêng và cả Trung Quốc nói chung như càphê, hạt điều, các loại hải sản… bởi nhu cầu tiêu dùng những mặt hàng trên tại Trung Quốc đang rất lớn.

Do vậy, doanh nghiệp Việt Nam cần đẩy mạnh thương mại điện tử bởi Trung Quốc đang sử dụng rất nhiều ứng dụng công nghệ thông tin, nghiên cứu chế biến các sản phẩm nông, thủy sản đông lạnh để xuất khẩu; đồng thời các địa phương biên giới tăng cường kết nối hạ tầng.

Để thúc đẩy xuất khẩu nông sản, thủy sản sang thị trường tỷ dân này, ông Tô Ngọc Sơn khuyến cáo các địa phương, cơ quan quản lý nên xây dựng chiến lược phát triển ngành, xây dựng thương hiệu song song với xây dựng vùng sản xuất, vùng nuôi trồng chuyên canh tập trung, quy mô lớn dựa theo tín hiệu thị trường.

Với doanh nghiệp, cần thường xuyên cập nhật và tuân thủ quy định về tiêu chuẩn chất lượng, kiểm nghiệm, kiểm dịch, bao bì đóng gói, truy xuất nguồn gốc của thị trường Trung Quốc. Cùng với đó, doanh nghiệp phải chú trọng xây dựng thương hiệu, bảo vệ thương hiệu và nghiên cứu kỹ nhu cầu, xu thế phát triển của thị trường.

Các doanh nghiệp cần xây dựng đội ngũ nhân viên thông thạo thị trường, ngôn ngữ, tận dụng tuyến vận tải đường sắt liên vận Việt Nam - Trung Quốc và thúc đẩy khai thác thị trường thông qua hình thức thương mại điện tử.

“Việt Nam có lợi thế địa lý ở gần Trung Quốc và cần đẩy mạnh khai thác tối đa điều này”. Từ ngày 19/1/2023, ga Kép, huyện Lạng Giang, Bắc Giang đã được Bộ Giao thông vận tải cho phép tạm thời khai thác hoạt động liên vận quốc tế. Đây là điều được cho là sẽ giảm tải cho ga Gia Lâm, cũng như giúp nông sản Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường Trung Quốc", ông Tô Ngọc Sơn cho biết thêm.