Đề xuất sớm ban hành chính sách quản lý thuốc lá điện tử, khắc phục khoảng trống pháp lý

“Chia lửa” trả lời về trách nhiệm quản lý thuốc lá điện tử, tại phiên chất vấn, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Bộ Công Thương rất chia sẻ mối quan tâm và lo ngại của các đại biểu liên quan đến vấn đề thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Kinh doanh thuốc lá là ngành kinh doanh có điều kiện, được quy định rất rõ trong Luật Phòng chống tác hại thuốc lá, cũng như trong Nghị định 67/2013/NĐ-CP của Chính phủ và các văn bản pháp luật có liên quan. Tuy nhiên, sản phẩm thuốc lá thế hệ mới gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa được định nghĩa trong Luật Phòng chống tác hại thuốc lá và các văn bản pháp luật có liên quan. "Do vậy, trong thời gian vừa qua, tồn tại khoảng trống pháp lý trong công tác quản lý nhà nước đối với loại hình sản phẩm này" - Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thông tin: Từ cuối nhiệm kỳ Chính phủ khóa trước (năm 2019-2020), do thiếu công cụ quản lý thuốc lá thế hệ mới, trong khi sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đã, đang len lỏi và phát triển khá mạnh ở thị trường trong nước, nên Bộ Công Thương lúc đó đã đề xuất Chính phủ và được Chính phủ khóa trước cho phép xây dựng Đề án thí điểm quản lý loại hình thuốc lá này. Tuy nhiên, trong khi lấy ý kiến của các Bộ, ngành liên quan thì nhiều Bộ, ngành đồng thuận với đề xuất của Bộ Công Thương và chỉ đạo của Chính phủ nhưng cũng có những Bộ, ngành phản đối, đặc biệt là Bộ Y tế vì cho rằng đây là một sản phẩm có hại cho sức khỏe.

“Vì thế từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Bộ Công Thương đã đồng ý với đề xuất này của Bộ Y tế và thống nhất là sản phẩm này có hại với sức khỏe thì phải cấm, đồng thời Bộ đã kiên trì đề xuất sớm ban hành khuôn khổ pháp lý để cấm sản phẩm này. Chưa bao giờ Bộ Công Thương, trong đó cá nhân Bộ trưởng tiếp tục đề xuất thí điểm Đề án này”- Tư lệnh ngành Công Thương một lần nữa khẳng định và cho biết thêm, thực tế trong thời gian vừa qua, Bộ Công Thương luôn từ chối cấp phép kinh doanh và cấp đăng ký thông báo cho website thương mại điện tử kinh doanh thuốc lá thế hệ mới; đồng thời, Bộ đã chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường tăng cường kiểm tra và đã xử lý hàng trăm vụ việc đối với loại hình kinh doanh sản phẩm này.

Để khắc phục tình trạng nêu trên trong thời gian tới, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề xuất:

Thứ nhất, Quốc hội, Chính phủ sớm ban hành chính sách quản lý chặt chẽ, rõ ràng đối với loại sản phẩm này để khắc phục khoảng trống pháp lý; có thể là sửa Luật Phòng chống tác hại thuốc lá hay ban hành một luật mới làm cơ sở cho các cấp, các ngành cùng vào cuộc để xử lý triệt để vấn đề theo kiến nghị của các Đại biểu.

Thứ hai, trong khi chưa có luật hoặc chưa sửa đổi được Luật Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục chỉ đạo Lực lượng Quản lý thị trường chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng ở Trung ương và địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng; phối hợp chặt chẽ các lực lượng chức năng (nhất là Ban chỉ đạo 389, Hải quan, Biên phòng, Công an) và chính quyền các địa phương thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng tại Công điện số 47 ngày 13/5/2024 về tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

"Ngoài ra, cũng cần lưu ý rằng, các vi phạm đối với thuốc lá truyền thống hay thuốc lá thế hệ mới hiện nay chủ yếu là do nhập lậu, do vậy, các lực lượng chức năng cũng cần phải ngăn chặn tốt ngay từ cửa khẩu, biên giới thì mới hạn chế được" - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Thứ ba, tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Thông tin và Truyền thông tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền,giáo dục về tác hại của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, đặc biệt là đối với đối tượng là trẻ em, học sinh; xem xét đưa vào chương trình giảng dạy trong nhà trường về tác hại của thuốc lá, nhất là thuốc lá thế hệ mới, cũng như các quy định cấm và chế tài xử lý vi phạm của pháp luật.

Đồng thời, phải huy động sự tham gia và vào cuộc tích cực của các tổ chức chính trị xã hội (như: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh) và gia đình, nhà trường, cộng đồng dân cư trong tuyên truyền giáo dục về tác hại của thuốc lá nói chung và thuốc lá thế hệ mới nói riêng.

Cuối cùng, đề nghị tăng cường trách nhiệm quản lý của chính quyền địa phương trong kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm theo chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước theo địa bàn quản lý.

Tăng cường quản lý kinh doanh sản phẩm dược, mỹ phẩm trên thương mại điện tử

Liên quan đến quản lý ngành dược, mỹ phẩm trên thương mại điện tử, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, theo Khoản 2, Điều 10 Luật Dược năm 2016 (được sửa đổi bổ sung năm 2018) và Luật Hóa chất, Bộ Công Thương được giao trách nhiệm liên quan đến công nghiệp hóa chất ở khâu sản xuất nguyên liệu làm thuốc và phối hợp với các bộ, ngành trong quản lý thương mại điện tử.

Thực hiện nhiệm vụ được giao, thời gian qua, Bộ Công Thương đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế và các bộ, ngành, địa phương trong quản lý sản phẩm dược, mỹ phẩm, kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử.

Cụ thể: Bộ đã chỉ đạo Quản lý thị trường phối hợp với các lực lượng, tăng cường kiểm tra, ngăn chặn tình trạng sản xuất, vận chuyển, mua bán, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng và hàng hóa vi phạm quyền sở hữu trí tuệ là mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dược liệu và vị thuốc y học cổ truyền. Bên cạnh đó, giám sát, ngăn chặn kịp thời hành vi lợi dụng tình hình dịch bệnh, khan hiếm hàng hóa trên thị trường để mua vét, mua gom, tăng giá hàng hóa bất hợp lý; tăng cường kiểm tra việc thực hiện niêm yết giá và bán theo giá niêm yết. Cùng với đó, tập trung thực hiện Kế hoạch đấu tranh, phòng chống hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ giai đoạn 2021-2025 theo Đề án của Chính phủ. Theo đó, đã kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm nhiều vụ việc vi phạm trong kinh doanh các mặt hàng thực phẩm chức năng, mỹ phẩm và các loại hàng hóa trên môi trường thương mại điện tử.

Sớm hoàn thiện thể chế về kinh doanh hàng hóa trên thương mại điện tử

Đối với việc quản lý hoạt động kinh doanh, quảng cáo sai quy định các mặt hàng thực phẩm chức năng, dược phẩm và các loại hàng hóa dịch vụ khác trên môi trường thương mại điện tử, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định, thời gian qua Bộ Công Thương đã chủ động, tích cực triển khai các giải pháp như: Yêu cầu các Chủ sàn thương mại điện tử chịu trách nhiệm về hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh trên sàn; chủ động phát hiện hoặc nhận được thông tin của Bộ Y tế về các hành vi vi phạm, Bộ Công Thương đã yêu cầu các Sàn thương mại điện tử gỡ bỏ ngay các thông tin vi phạm trên mạng. Cùng với đó, Bộ Công Thương đã chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường phối hợp lực lượng chức năng tổ chức kiểm tra, giám sát, xử phạt hàng hóa vi phạm về nguồn gốc, chất lượng hàng hoá, trong đó có sản phẩm thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, dược phẩm.

Theo Bộ trưởng, thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền, cảnh báo hướng dẫn phân biệt hàng giả cho các cơ sở kinh doanh trên các địa bàn nổi cộm; tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật để nâng cao nhận thức cho người dân, hạn chế sai phạm.

Chủ động nắm chắc tình hình, tăng cường kiểm tra, xác minh hóa đơn chứng từ, rà soát, kiểm tra xử lý các tụ điểm, kho bãi tập kết hàng hóa nhập lậu, đấu tranh phòng chống các hành vi vi phạm trong sản xuất, kinh doanh dược liệu, các loại hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ ở các địa bàn trọng điểm trên cả nước.

Tổ chức kiểm tra khâu vận chuyển, lưu thông, phối hợp với các cơ quan chức năng, kiểm tra các bưu cục, điểm dịch vụ chuyển phát nhanh, kịp thời phát hiện các vi phạm trong kinh doanh các mặt hàng thực phẩm chức năng, dược phẩm, mỹ phẩm giả, không rõ nguồn gốc xuất xứ, vi phạm sở hữu trí tuệ.

Tăng cường giám sát, kiểm tra để kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm về hoạt động bán hàng đa cấp, thương mại điện tử sử dụng mạng xã hội để kinh doanh dược phẩm, thực phẩm chức năng và vị thuốc y học cổ truyền không đúng quy định, không rõ nguồn gốc, xuất xứ, giả mạo nhãn hiệu.

Đẩy mạnh triển khai Quy chế phối hợp giữa lực lượng Quản lý thị trường với các Cơ quan chức năng liên quan tại các địa phương để làm tốt công tác quản lý kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử, thường xuyên trao đổi thông tin về hoạt động buôn lậu, kinh doanh dược liệu và sử dụng cơ sở lý dữ liệu dùng chung trong đấu tranh với những vi phạm.

Để làm tốt hơn nữa công tác quản lý các sản phẩm này trên thương mại điện tử, trong thời gian tới, Bộ trưởng Bộ Công Thương đề nghị Quốc hội, Chính phủ sớm cho phép nghiên cứu đề xuất ban hành Luật Thương mại điện tử để có công cụ quản lý đủ mạnh và đồng bộ, bởi thời gian qua, công tác quản lý thương mại điện tử chủ yếu thực hiện theo quy định tại Nghị định 52 và Nghị định 85 của Chính phủ- vì vậy, chưa đủ cơ sở pháp lý hoặc cơ sở pháp lý chưa đủ mạnh, đồng bộ và khả thi; đồng thời, đề nghị Quốc hội sớm thông qua Luật Dược tại Kỳ họp này và thông qua Luật Hóa chất trong đầu Kỳ họp tới hoặc Kỳ họp gần nhất để có cơ sở quản lý tốt hơn các hoạt động kinh doanh dược mỹ phẩm trên thị trường cũng như trên thương mại điện tử.