Nhận định của cơ quan hải quan cho thấy, thời gian qua, một số hàng hóa vận chuyển trái phép chủ yếu trên tuyến biên giới Tây Nam là đường, thuốc lá, hàng tiêu dùng như sữa, bia, mỹ phẩm… và đặc biệt là vàng, tiền tệ, hàng cấm.

Các đối tượng buôn lậu thường lợi dụng địa hình đường biên giới nhiều kênh rạch, dòng sông chung, sử dụng xuồng máy gắn động cơ công suất cao chạy tốc độ cao, né chốt kiểm tra trên bờ, đưa hàng đến điểm tập kết trên bờ nội địa. Đặc biệt, những tháng cuối năm, lợi dụng mùa nước nổi, tại địa bàn cửa khẩu đường sông, hàng nhập lậu qua biên giới chủ yếu vận chuyển bằng xuồng máy.

Hầu hết đối tượng đầu nậu sử dụng thủ đoạn tinh vi, điều hành từ xa, thường xuyên thay đổi phương thức, tuyến đường vận chuyển, thời gian, điểm tập kết hàng trên tuyến biên giới; lợi dụng một bộ phận cư dân biên giới không có việc làm, thuê mướn vận chuyển trái phép hàng lậu qua biên giới với số lượng nhỏ lẻ nhằm trốn tránh sự kiểm soát của cơ quan chức năng. Do đó, đa phần các vụ việc bị phát hiện, bắt giữ đều khó bắt giữ các đối tượng chủ mưu, cầm đầu.

Đơn cử, đối với mặt hàng thuốc lá, các đối tượng buôn lậu nắm rõ hành vi vận chuyển thuốc lá lậu bị xử phạt rất nặng, thậm chí bị khởi tố hình sự nếu vận chuyển số lượng từ 1.500 bao trở lên, nên thường cử người canh gác, khi phát hiện lực lượng chống buôn lậu là tẩu thoát, bỏ lại hàng hóa. Cũng bởi vậy nên phần lớn các vụ buôn lậu bị bắt giữ đều là hàng vô chủ.

Từ đầu năm đến nay, lực lượng chức năng đã phát hiện, bắt giữ nhiều vụ vận chuyển thuốc lá lậu từ Campuchia vào nội địa. Cuối tháng 9, Cục Hải quan Đồng Tháp đã chủ trì và phối hợp bắt giữ gần 8.500 gói thuốc lá lậu được vận chuyển về tập kết tại khu vực biên giới, chờ cơ hội đưa vào nội địa tiêu thụ. Mới đây, ngày 11/10, tại khu vực kênh Nguyễn Văn Trỗi thuộc ấp Hà Thanh, xã Hưng Hà, huyện Tân Hưng, tỉnh Long An (cách đường biên giới khoảng 12 km hướng về nội địa), lực lượng chức năng đã phát hiện và thu giữ hơn 12.000 bao thuốc lá điếu ngoại nhập lậu đang vận chuyển đến điểm tập kết tại chòi canh ruộng của người dân bỏ hoang.

Đối với mặt hàng đường cát, các đối tượng sử dụng thủ đoạn thay đổi sang bao bì nhãn mác Việt Nam hoặc còn nguyên bao bì nhãn mác Campuchia, sử dụng phương tiện là ghe, vỏ lãi, xuồng máy công suất lớn, xe gắn máy xoáy nòng để vận chuyển từ Campuchia vào Việt Nam. Mới đây, ngày 26/11, lực lượng chức năng tỉnh Đồng Tháp đã phát hiện trên 3 tấn đường cát nhập lậu có hãn hiệu WHITE SUGAR, xuất xứ Thái Lan.

Hàng tiêu dùng với nhu cầu tiêu thụ lớn cũng là một trong những mặt hàng đối tượng buôn lậu nhắm đến vì lợi nhuận chênh lệch cao. Điển hình: Tại khu vực Cửa khẩu quốc tế Tịnh Biên (An Giang), lực lượng hải quan phối hợp với biên phòng liên tục phát hiện nhiều vụ vận chuyển hàng qua biên giới: phát hiện xe tải vận chuyển 1.145 thùng giấy bên trong chứa 34.350 bịch khăn ướt nhãn hiệu YUNIKU xuất xứ nước ngoài, trị giá 860 triệu đồng không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ. Đội Kiểm soát Hải quan Kiên Giang bắt giữ đối tượng vận chuyển 296 thùng sữa Ensure với 7.000 chai sữa nhập lậu. Các lực lượng chức năng tỉnh Tây Ninh đã phát hiện, bắt giữ hàng nghìn thùng bia ngoại nghi nhập lậu trong khoảng thời gian từ đầu năm đến nay...

Theo Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan), tình hình buôn lậu qua biên giới Tây Nam hiện nay diễn ra phổ biến với thủ đoạn không khai báo, đưa hàng lậu trà trộn cùng các lô hàng được làm thủ tục hải quan, chở trên các phương tiện xuất nhập cảnh đã làm thủ tục hải quan.

“Các đối tượng buôn lậu ngụy trang, trà trộn và khai báo sai mặt hàng, khai báo trị giá hàng hóa thấp để vận chuyển hàng hóa nhập khẩu có điều kiện, hàng hóa có trị giá cao vào thị trường Việt Nam” - một lãnh đạo Cục Điều tra chống buôn lậu cho biết.

Nhằm nâng cao nghiệp vụ cho đội ngũ công chức hải quan trong thực thi nhiệm vụ, Tổng cục Hải quan vừa tổ chức Hội nghị quán triệt, trao đổi kinh nghiệm nghiệp vụ phòng, chống buôn lậu trong lĩnh vực hải quan thông qua một số chuyên đề như đấu tranh đối với hoạt động lợi dụng loại hình gia công, sản xuất xuất khẩu để buôn lậu, trốn thuế; kiểm soát, giám sát đối với hàng vận chuyển độc lập, quá cảnh, vận chuyển trái phép ngoại tệ qua biên giới; chia sẻ kinh nghiệm triển khai chuyên án, vụ việc ma túy…

Trên thực tế, qua công tác kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng xuất khẩu, nhập khẩu, cơ quan hải quan đã phát hiện nhiều vụ xuất khẩu hàng hóa có xuất xứ từ Trung Quốc gian lận về nhãn hàng hóa, khai sai về xuất xứ hàng hóa.

Điển hình, trong tháng 7/2022, Cục Hải quan An Giang đã phát hiện vụ xuất khẩu lô phân bón nghi giả nhãn hiệu với khối lượng lớn. Toàn bộ đều là hàng từ Trung Quốc.

Bên cạnh đó, các đối tượng buôn lậu còn lợi dụng quy định cho hủy, sửa tờ khai để đối phó với việc đánh giá rủi ro, phân luồng trên hệ thống thông tin nghiệp vụ, né tránh việc kiểm tra, kiểm soát của cơ quan hải quan hoặc hợp thức hóa các lô hàng vi phạm. Ngoài ra, chúng còn khai nhiều tờ khai đối với một lô hàng và chọn tờ khai luồng xanh để thông quan hàng hóa; thậm chí, cố tình khai sai tên hàng, mã hàng, số lượng, chủng loại, thông số kỹ thuật để được hệ thống phân luồng xanh, hủy tờ khai trong trường hợp hệ thống phân vào luồng đỏ sau đó mở tở tờ khai khác…

Cục Điều tra chống buôn lậu nhận định, những tháng cuối năm, hoạt động nhập lậu hàng hóa qua biên giới Tây Nam sẽ gia tăng mạnh và diễn biến phức tạp, do nhu cầu tiêu dùng hàng hóa cao vào dịp tết Nguyên đán 2023, nhất là đối với các mặt hàng như rượu, bia, thuốc lá, pháo nổ, vàng...

Do đó, các tỉnh biên giới Tây Nam sẽ tiếp tục triển khai kế hoạch cao điểm đấu tranh chống buôn lậu dịp Tết Nguyên đán năm 2023, phối hợp với các lực lượng chức năng tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát; đồng thời, tập trung trọng tâm vào các loại mặt hàng trọng điểm là hàng cấm, hàng có giá trị lớn, thuế suất cao, hàng xuất nhập khẩu có điều kiện…; loại hình xuất nhập khẩu trọng điểm như gia công, sản xuất xuất khẩu, đầu tư miễn thuế, vận chuyển độc lập, hàng hóa tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập, chuyển cửa khẩu, quá cảnh và hàng hóa gửi kho ngoại quan… nhằm phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời, có hiệu quả các hành vi buôn lậu.

Cơ quan hải quan các địa phương như Đồng Tháp, An Giang, Long An đều tập trung rà soát các doanh để phân loại và quản lý, kịp thời phát hiện những hành vi gian lận thương mại, buôn lậu trong quá trình gia công, sản xuất xuất khẩu; kiểm tra cơ sở sản xuất, kho bảo quản của doanh nghiệp, kiểm tra tình hình sử dụng, báo cáo quyết toán của doanh nghiệp theo quy định.../.