Bộ Tư pháp cho biết, Luật Lý lịch tư pháp (Luật LLTP) năm 2009 quy định cơ quan có thầm quyền cấp Phiếu LLTP bao gồm Trung tâm LLTP quốc gia – Bộ Tư pháp và Sở Tư pháp cấp tỉnh. Thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, phân quyền, khắc phục tình trạng chậm thời hạn cấp phiếu LLTP trong thời gian qua, Bộ Tư pháp đề nghị phân cấp thẩm quyền cấp Phiếu lý lịch tư pháp cho Phòng Tư pháp cấp huyện thực hiện. Tuy nhiên đây là nội dung mới nên Bộ Tư pháp đề xuất tiến hành thực hiện thí điểm tại một số đơn vị cấp huyện của một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Sau khi kết thúc thời gian thực hiện thí điểm, Bộ Tư pháp sẽ tổng kết, đánh giá việc thực hiện, báo cáo Chính phủ để báo cáo Quốc hội, kết quả thực hiện thí điểm là cơ sở đê nghiên cứu sửa Luật LLTP.

Việc phân cấp thẩm quyền cấp Phiếu lý lịch tư pháp cho Phòng Tư pháp cấp huyện thực hiện sẽ khác với quy định hiện hành trong Luật, theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 15 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, việc thí điểm phân cấp này phải được quy định trong Nghị quyết của Quốc hội "Quốc hội ban hành nghị quyết để quy định thực hiện thí điểm một số chính sách mới thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội nhưng chưa có luật điều chỉnh hoặc khác với quy định của luật hiện hành".

Luật Lý lịch tư pháp (LLTP) đã được Quốc hội khoá XII, kỳ họp thứ 5 thông qua ngày 17/6/2009 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2010. Sau 10 năm thi hành, Luật LLTP đã thực sự đi vào cuộc sống, cơ bản đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước và nhu cầu cấp Phiếu LLTP ngày càng tăng của công dân, bảo đảm phù hợp với tiến trình cải cách tư pháp, xây dựng nền hành chính chuyên nghiệp, hiện đại và hội nhập quốc tế.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác LLTP cũng đã bộc lộ một số những khó khăn, hạn chế nhất định như: (1) Nguồn lực, cơ sở vật chất phục vụ công tác LLTP còn hạn chế; (2) Về công tác xây dựng, quản lý, sử dụng và khai thác Cơ sở dữ liệu LLTP vẫn còn tình trạng tồn đọng thông tin chưa được xử lý, cập nhật vào cơ sở dữ liệu LLTP. Vẫn còn tình trạng thông tin được cập nhật vào Cơ sở dữ liệu LLTP chưa chính xác, đồng bộ giữa Cơ sở dữ liệu LLTP tại Bộ Tư pháp với Cơ sở dữ liệu LLTP của 63 Sở Tư pháp. (3) Về công tác cấp Phiếu LLTP, tình trạng lạm dụng yêu cầu cấp Phiếu LLTP số 2 ngày càng phổ biến, ảnh hưởng tới quyền được bảo vệ bí mật cá nhân, chính sách nhân đạo của pháp luật hình sự của Nhà nước ta; ảnh hưởng đến việc tái hòa nhập của người bị kết án, đặc biệt là những người đã được xóa án tích. Vẫn còn tình trạng chậm thời hạn cấp Phiếu LLTP.

Nhằm khắc phục tình trạng chậm thời hạn cấp phiếu LLTP trong thời gian qua, đòi hỏi phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp khác nhau: như tăng cường phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền, ứng dụng công nghệ số,... trong đó việc phân cấp thẩm quyền cấp Phiếu lý lịch tư pháp cho Phòng Tư pháp cấp huyện thực hiện là một giải pháp cần thiết.

3 địa phương thực hiện thí điểm phân cấp việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp

Bộ Tư pháp đề xuất thực hiện thí điểm phân cấp việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp cho một số Phòng Tư pháp thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Nghệ An.

Theo thống kê, hiện nay thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Nghệ An là ba địa phương có số lượng yêu cầu cấp Phiếu LLTP lớn nhất cả nước, từ năm 2021 đến năm 2023, trung bình mỗi năm thành phố Hà Nội cấp 51.211 Phiếu LLTP, Thành phố Hồ Chí Minh cấp 95.979 Phiếu LLTP, tỉnh Nghệ An cấp 56.900 Phiếu LLTP. Trong bối cảnh nguồn nhân lực, trang thiết bị, cơ sở vật chất của Sở Tư pháp còn hạn chế thì việc tiếp nhận một số lượng lớn hồ sơ đã gây tình trạng quá tải cho bộ phận làm công tác LLTP tại các địa phương này. Có thời điểm người dân phải xếp hàng từ rất sớm để nộp hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu LLTP, gây bức xúc trong dư luận.

Hiện nay, thành phố Hà Nội đang có 30 đơn vị hành chính cấp huyện; Thành phố Hồ Chí Minh đang có 22 đơn vị hành chính cấp huyện; tỉnh Nghệ An có 21 đơn vị hành chính cấp huyện. Việc thí điểm phân cấp cho đơn vị hành chính cấp huyện tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Nghệ An thực hiện việc cấp Phiếu LLTP hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay, góp phần giảm áp lực trực tiếp cho Sở Tư pháp trong giải quyết thủ tục cấp Phiếu LLTP cũng như tạo thuận lợi hơn cho người dân khi có thể đến Phòng Tư pháp cấp huyện thực hiện thủ tục cấp Phiếu LLTP, tăng tính chủ động của đơn vị hành chính cấp huyện trong giải quyết thủ tục hành chính.

Thí điểm trong 2 năm

Bộ Tư pháp đề xuất thời gian thực hiện thí điểm đối với chính sách này là 02 năm, là khoảng thời gian đủ để các địa phương chuẩn bị các nguồn lực tổ chức triển khai thực hiện, đồng thời cũng đủ để có lượng thời gian cho công tác sơ kết, tổng kết trước khi đề xuất sửa đổi quy định của Luật để áp dụng trên phạm vi cả nước.