Theo quy định tại Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 ngày 12/7/2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 – 2030 thì Hà Nội có 1 đơn vị hành chính cấp huyện và 173 đơn vị hành chính cấp xã không đảm bảo tiêu chuẩn diện tích tự nhiên và quy mô dân số.

Vì vậy, Hà Nội xác định mục tiêu, đến năm 2025, hoàn thành sắp xếp đối với ĐVHC cấp huyện, cấp xã đồng thời có diện tích tự nhiên và quy mô dân số dưới 70% tiêu chuẩn ĐVHC tương ứng quy định; ĐVHC cấp huyện có diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô 3 dân số dưới 200% quy định; ĐVHC cấp xã đồng thời có tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên dưới 20% và quy mô dân số dưới 300% tiêu chuẩn ĐVHC tương ứng quy định.

Mục tiêu đến năm 2030, hoàn thành sắp xếp đối với ĐVHC cấp huyện, cấp xã đồng thời có diện tích tự nhiên và quy mô dân số dưới 100% tiêu chuẩn ĐVHC tương ứng quy định; ĐVHC cấp huyện đồng thời có diện tích tự nhiên dưới 30% và quy mô dân số dưới 200% tiêu chuẩn ĐVHC tương ứng quy định; ĐVHC cấp xã đồng thời có diện tích tự nhiên dưới 30% và quy mô dân số dưới 300% tiêu chuẩn ĐVHC tương ứng quy định.

Theo UBND TP. Hà Nội, yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới đòi hỏi việc sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã là cần thiết nhằm tạo điều kiện tập trung được các nguồn lực về đất đai, dân số, mở rộng không gian để quy hoạch, tập trung mở rộng sản xuất, phát huy hiệu quả các tiềm năng, thế mạnh để phát triển kinh tế - xã hội.

Bên cạnh đó, việc đầu tư cơ sở hạ tầng, công trình phúc lợi được tập trung hơn, tránh việc đầu tư xây dựng dàn trải, nhất là đối với sự nghiệp giáo dục, y tế. Đồng thời, góp phần tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương, tinh giản biên chế; tiết kiệm chi cho ngân sách, góp phần vào cải cách chính sách tiền lương, nâng cao đời sống cho cán bộ, công chức và nâng cao chất lượng, trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã.

Theo Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025, số lượng ĐVHC cấp huyện, cấp xã trước khi sắp xếp là: ĐVHC cấp huyện là 30 đơn vị (gồm 12 quận, 17 huyện, 01 thị xã); ĐVHC cấp xã là 579 đơn vị (gồm 383 xã, 175 phường, 21 thị trấn).

Số lượng ĐVHC cấp huyện, cấp xã sau khi thực hiện sắp xếp: ĐVHC cấp huyện là 30 đơn vị (gồm: 12 quận, 17 huyện, 01 thị xã); ĐVHC cấp xã là 518 đơn vị (gồm337 xã, 160 phường, 21 thị trấn).

Như vậy, số lượng ĐVHC cấp huyện, cấp xã giảm do sắp xếp cụ thể là: ĐVHC cấp huyện không có đơn vị nào; ĐVHC cấp xã giảm là 61 đơn vị (gồm 46 xã, 15 phường, 0 thị trấn).

Không thực hiện sắp xếp quận Hoàn Kiếm

Hà Nội hiện có 30 ĐVHC cấp huyện, trong đó có 12 quận, 17 huyện và 1 thị xã. Trong số này, có ĐVHC cấp huyện thuộc diện sắp xếp nhưng có yếu tố đặc thù nên không thực hiện sắp xếp là quận Hoàn Kiếm.

Nguyên nhân do quận Hoàn Kiếm là trung tâm hành chính, chính trị, kinh tế và văn hoá của thành phố Hà Nội. Quận có địa giới hành chính ổn định, hình thành trước năm 1945, có bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, vị trí địa lý, gắn với truyền thống lịch sử hình thành của thành Đại La, Thăng Long, Đông Đô, của Thủ đô Hà Nội ngàn năm văn hiến.

Khu phố cổ gồm 10 phường có truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời cần được bảo tồn, gìn giữ bao gồm: Hàng Đào, Hàng Bạc, Hàng Gai, Hàng Bồ, Hàng Bông, Hàng Buồm, Hàng Mã, Cửa Đông, Đồng Xuân, Lý Thái Tổ gắn với lịch sử hình thành lâu đời của khu 36 phố phường, có 5 cửa Ô từ đầu thế kỷ XX.

Quy hoạch xung quanh hồ Hoàn Kiếm là một chỉnh thể có yếu tố đặc thù, kế thừa lịch sử, văn hóa, kiến trúc được chia ra làm 3 khu vực chính: khu phố cổ, 4 khu vực hồ Gươm và phụ cận, khu phố cũ đã giữ hình thái ổn định từ năm 1990 đến nay.

Từ năm 1995, Trung ương và Thành phố đã phê duyệt 04 Đề án quy hoạch dành riêng cho khu vực này (01 quy hoạch của Bộ Xây dựng; 01 quy hoạch của Thành phố; 01 Quy chế quản lý và 01 quy hoạch phân khu) để khẳng định tầm quan trọng vị trí đặc biệt cần bảo tồn, gìn giữ đối với khu phố cổ Hà Nội thuộc quận Hoàn Kiếm.

Nếu thực hiện sắp xếp quận sẽ mất đi các giá trị lịch sử văn hóa, truyền thống và quá trình hình thành đô thị văn hóa lâu đời của Thăng Long - Hà Nội, đồng thời sẽ ảnh hưởng tới hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội của thành phố trong thời gian tới.

Cũng theo UBND TP. Hà Nội, việc sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã nhằm tổ chức hợp lý ĐVHC, phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển; đảm bảo hoàn thiện thể chế về ĐVHC, bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; nâng cao đời sống Nhân dân; đảm bảo quốc phòng; giữ vững an ninh chính trị và trật tự, an toàn xã hội và đảm bảo theo tinh thần chủ trương của Đảng và Nhà nước.