Xu hướng sức khỏe định hình tiêu thụ sản phẩm ở Bắc Âu

Người tiêu dùng ở Đan Mạch, Thụy Điển và Na Uy ngày càng chú ý đến tác động của thực phẩm đối với sức khỏe của họ, điều này giúp giải thích sự phổ biến ngày càng tăng của các sản phẩm socola có hàm lượng đường thấp hơn ở những thị trường này. Đồng thời, việc tập trung vào sức khỏe và phúc lợi đã làm giảm nhu cầu đối với một số sản phẩm bánh kẹo, đặc biệt là các sản phẩm socola sản xuất hàng loạt có hàm lượng đường cao. Ví dụ, ở Na Uy, mức tiêu thụ socola giảm mạnh trong những năm qua, từ 9,2 kg mỗi năm/đầu người vào năm 2015 xuống còn 5,8kg vào năm 2023. Trong khi mức tiêu thụ ở Thụy Điển là 6,6kg và Đan Mạch chỉ có 4,9kg.

Đại dịch COVID-19 càng làm tăng tầm quan trọng của sức khỏe trong các quyết định mua thực phẩm. Tuy nhiên, đại dịch cũng làm tăng lượng tiêu thụ đồ ăn nhẹ và các sản phẩm giải khát. Do đó, ngày càng có nhiều lựa chọn socola tốt cho sức khỏe trở nên phổ biến hơn, chẳng hạn như các lựa chọn không chứa đường và gluten.

Ví dụ về một số doanh nghiệp Bắc Âu hướng tới các sản phẩm lành mạnh hơn bao gồm Green Star với socola thuần chay và Nick’s (Thụy Điển) với nhiều loại sản phẩm socola không đường. Các nhà bán lẻ cũng khai thác xu hướng này để cung cấp nhiều lựa chọn không chứa gluten, thuần chay và không đường. Một ví dụ điển hình là sản phẩm chocolate đen không đường hữu cơ của Eldorado được bán tại Spar (Na Uy). Các nhà bán lẻ khác bao gồm một phần về thói quen lành mạnh trong chính sách bền vững của họ, bên cạnh việc mở rộng phạm vi các sản phẩm tốt cho sức khỏe hơn. Ví dụ như Axfood (Thụy Điển) đã cam kết giảm lượng muối, đường và các chất phụ gia không cần thiết trong các sản phẩm với nhãn hiệu riêng.

Các sản phẩm hữu cơ ở Bắc Âu

Các nước Bắc Âu được xếp hạng trong số các thị trường bán lẻ thực phẩm hữu cơ lớn nhất ở châu Âu và trên toàn thế giới. Về chi tiêu bình quân đầu người hàng năm, Đan Mạch được xếp hạng thứ hai trên toàn thế giới, với 384€ bình quân đầu người mỗi năm. Thụy Điển xếp hạng thứ năm thế giới với 212€ và Na Uy xếp thứ mười với 83€ mỗi năm, trong khi mức tiêu thụ bình quân đầu người trên thế giới vào khoảng 14€.

Thụy Điển có thị trường bán lẻ hữu cơ lớn nhất ở Bắc Âu với 2,1 tỷ euro, chiếm khoảng 9% tổng doanh số bán lẻ. Tại Đan Mạch, tỷ lệ doanh số bán lẻ hữu cơ thậm chí còn cao hơn với 13%, khi tổng doanh số bán lẻ hữu cơ đạt 2 tỷ euro. Thị trường hữu cơ Na Uy nhỏ hơn rất nhiều, với doanh số bán lẻ hữu cơ lên tới 441 triệu euro và chỉ 1% tổng doanh số bán lẻ ước tính là hữu cơ.

Tuy nhiên, ở cả ba thị trường, thị trường hữu cơ tương đối lớn và đang phát triển. Điều này chủ yếu là do nhận thức về sức khỏe ngày càng tăng của người tiêu dùng. Ngoài ra, đã có sự gia tăng về nguồn cung cấp sản phẩm hữu cơ ở Bắc Âu trong những năm gần đây, tạo ra nhiều ưu đãi sản phẩm thú vị hơn cho người tiêu dùng. Ngày nay, tất cả các thương hiệu lớn và nhãn hiệu riêng của nhà bán lẻ đều có nhiều loại socola hữu cơ. Một số thương hiệu nhãn hiệu riêng thậm chí hoàn toàn dành riêng cho các sản phẩm hữu cơ, chẳng hạn như Änglamark của Coop Đan Mạch.

Tính bền vững là một khái niệm quan trọng trong thị trường ca cao Bắc Âu

Như ở tất cả châu Âu, tính bền vững cũng trở nên rất quan trọng ở thị trường Bắc Âu. Thói quen tiêu dùng của người Đan Mạch đã thay đổi khi nhận thức về môi trường tăng lên. Tính bền vững đã trở thành chủ đề hàng đầu trong các quyết định mua hàng vào năm 2020 của 74% người tiêu dùng ở Thụy Điển, 73% ở Đan Mạch và 68% ở Na Uy, tỷ lệ này tăng từ 62% vào năm 2018. Do đó, các sản phẩm được giao dịch theo nguyên tắc minh bạch, bền vững và thực hành đạo đức đã trở nên phổ biến trong khu vực.

Xu hướng này cũng khiến các nhà bán lẻ lớn ở Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển áp dụng các chính sách phát triển bền vững mạnh mẽ, nêu bật các yêu cầu khắt khe về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm cũng như các tiêu chuẩn về môi trường và đạo đức. Hầu hết các nhà bán lẻ ở Bắc Âu đều đưa ra các đòi hỏi vượt quá yêu cầu tối thiểu của EU. Ví dụ, hãy xem xét các chính sách trách nhiệm xã hội của Norgesgruppen (Na Uy), Salling Group (Đan Mạch) và ICA Gruppen (Thụy Điển).

Một số nhà bán lẻ độc quyền cung cấp ca cao được chứng nhận cho loại socola nhãn hiệu riêng của họ, như Tập đoàn Salling cung cấp ca cao Fairtrade. Nhìn chung, Fairtrade có một vị trí tương đối mạnh trên thị trường Bắc Âu. Thị trường bán lẻ Fairtrade của Thụy Điển là thị trường lớn nhất trong ba quốc gia, tiếp theo là Đan Mạch và Na Uy. Tuy nhiên, Đan Mạch đang phát triển nhanh nhất. Một ví dụ về công ty sản xuất và phân phối các sản phẩm socola được chứng nhận Fairtrade ở Bắc Âu là Malmö Chokladfabrik đến từ Thụy Điển.

Các nhà bán lẻ khác, chẳng hạn như ICA Gruppen, đã cam kết chỉ tìm nguồn cung cấp ca cao được chứng nhận UTZ (hiện là một phần của Rainforest Alliance) cho các loại socola nhãn hiệu riêng. Nhiều bên tham gia chuỗi cung ứng ở cả Thụy Điển và Đan Mạch cũng được chứng nhận UTZ/Rainforest Alliance. Các thương hiệu phổ biến có chứng nhận UTZ/Rainforest Alliance trong khu vực bao gồm Cloetta và Cornetto.

Các vấn đề về tính bền vững đang cấp bách đối với cả nhà sản xuất và người mua, và người tiêu dùng Bắc Âu nói chung nhận thức rõ về điều này. Tất cả điều này có nghĩa là tính bền vững sẽ vẫn ở mức cao trong chương trình nghị sự của Bắc Âu. Người mua sẽ tiếp tục yêu cầu các hoạt động bền vững tại nguồn gốc và sẽ hướng tới các hoạt động tìm nguồn cung ứng bền vững hơn, thông qua việc mua ca cao được chứng nhận hoặc thông qua các dự án trực tiếp tại nguồn.

Các sản phẩm chất lượng cao trở nên phổ biến trên thị trường Bắc Âu

Thị trường Bắc Âu thường hướng tới các sản phẩm chất lượng cao. Đây chủ yếu là kết quả của sự kết hợp giữa sức mua cao và mức sống cao ở Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển. Ở Na Uy, người tiêu dùng cho biết sẵn sàng trả nhiều tiền hơn cho hàng hóa chất lượng. Ở Đan Mạch, người tiêu dùng dường như nhạy cảm hơn về giá, vì họ chủ yếu tìm kiếm các sản phẩm chất lượng cao nhưng giá cả phải chăng.

Với những sở thích này của người tiêu dùng, phân khúc socola chất lượng cao ở Bắc Âu đang được củng cố và dự kiến sẽ còn tăng trưởng hơn nữa trong tương lai gần. Ví dụ, ở Đan Mạch, một nhóm các chuyên gia tham gia sản xuất socola đã thành lập Hiệp hội Chokoladeselskabet.

Phân khúc từ hạt đến thanh cũng là một dấu hiệu tốt cho thấy sự hiện diện của các sản phẩm socola chất lượng cao. Ví dụ về các nhà sản xuất từ hạt đến thanh ở Bắc Âu bao gồm Friis Holm, Oialla và Mellow (Đan Mạch), Malmö, Standout Chocolate, Österlenchoklad, và Svenska Kakao (Thụy Điển), Fjåk Sjokolade và Bonnhort (Na Uy). Nhiều người trong số họ lấy hạt từ các nhà nhập khẩu chuyên biệt, chẳng hạn như Uncommon Cacao, một công ty thương mại liên kết nông dân sản xuất nhỏ với ngành công nghiệp ca cao và socola đặc sản ở Hoa Kỳ và châu Âu.

Sản phẩm một nguồn gốc cũng trở nên phổ biến

Socola một nguồn gốc cũng đã trở nên phổ biến trong các phân khúc phổ thông. Ví dụ, các nhà bán lẻ đã bắt đầu cung cấp nhiều loại sôcôla có nhãn hiệu riêng. Các ví dụ bao gồm thương hiệu nhãn hiệu riêng Delicata của Albert Heijn người Hà Lan, chuyên cung cấp sôcôla từ Uganda, Peru, Costa Rica và Tanzania. Một ví dụ khác là bộ sưu tập sô cô la L’origine du goût từ nhà bán lẻ E-Leclerc, được làm từ ca cao một nguồn gốc Nicaragua. Tại Vương quốc Anh, Waitrose cung cấp dòng sôcôla có xuất xứ duy nhất từ Ecuador, Cộng hòa Dominica và Peru trong bộ sưu tập số 1 của mình.

Khi việc cung cấp sô cô la một nguồn gốc đã trở nên quá phổ biến và rộng rãi, các thương hiệu cao cấp ngày càng tìm kiếm những cách khác để tạo sự khác biệt cho sản phẩm của họ. Chẳng hạn, việc tập trung vào các sản phẩm cụ thể hơn dành cho một sở hữu là kết quả của điều đó. Một ví dụ là dòng sô cô la Valhrona. Một ví dụ về nhà xuất khẩu ca cao đơn lẻ là Hacienda Victoria (Ecuador).

Cũng đã có những chương trình nhằm thúc đẩy ca cao chất lượng cao một nguồn gốc từ các vùng cụ thể. Ví dụ, chương trình Liên minh hành động do Liên hợp quốc hậu thuẫn hỗ trợ và thúc đẩy sản xuất ca cao và ca cao quy mô nhỏ trên khắp vùng Caribe, với các dự án ở Trinidad và Tobago, Jamaica và Cộng hòa Dominica. Ngoài hỗ trợ kỹ thuật và hỗ trợ phát triển sản phẩm mới, các mục tiêu rộng lớn hơn bao gồm chia sẻ những câu chuyện về hương vị và món ăn độc đáo trong toàn bộ chuỗi giá trị, đến tận tay các đầu bếp bánh ngọt và người tiêu dùng.

Tầm quan trọng của một nguồn gốc và một quốc gia trên thị trường châu Âu ngày càng đòi hỏi các nhà xuất khẩu ca cao phải biết đặc điểm của ca cao, chia sẻ những câu chuyện về bối cảnh sản xuất và đảm bảo nguồn gốc ca cao của họ.

Đồ uống làm từ ca cao ngày càng phổ biến

Các nước Bắc Âu có nền văn hóa cà phê mạnh, nhưng đồ uống làm từ ca cao cũng đang trở nên phổ biến, đặc biệt là trong những tháng mùa đông.

Thương mại trực tiếp đang rút ngắn chuỗi ca cao

Ngày càng có nhiều mối quan hệ thương mại trực tiếp trên thị trường ca cao đặc sản. Những mối quan hệ này là giữa các nhà sản xuất và các nhà sản xuất sô cô la vừa và nhỏ. Ý tưởng về thương mại trực tiếp là nó duy trì mối quan hệ lâu dài, trung thực và mạnh mẽ giữa các nhà sản xuất ca cao hoặc hợp tác xã sản xuất và các nhà sản xuất sô cô la. Điều này đòi hỏi sự tin tưởng, cam kết và giao tiếp rõ ràng. Cuối cùng, những mối quan hệ này có thể dẫn đến chất lượng sản phẩm được cải thiện, chuyển giao bí quyết và triển vọng giá cả tốt hơn cho bạn với tư cách là nông dân hoặc nhà xuất khẩu.

Tuy nhiên, việc kết nối trực tiếp với nhà sản xuất không phải lúc nào cũng khả thi đối với các nhà sản xuất sô cô la. Xử lý hậu cần, hợp đồng, tài liệu hải quan và các trường hợp không tuân thủ có thể rất phức tạp đối với những người mua nhỏ hơn. Do đó, xu hướng ngày càng tăng là các nhà nhập khẩu châu Âu đang cố gắng tạo mối liên hệ tốt hơn giữa nhà sản xuất và nhà sản xuất sô cô la, đồng thời vẫn đóng vai trò là nhà cung cấp dịch vụ trong chuỗi giá trị.

Những nhà giao dịch như vậy bao gồm Silva (Bỉ), Walter Matter (Thụy Sĩ), Uncommon Cacao (Mỹ/Hà Lan), Gaia Cacao, Crafting Markets và Daarnhouwer (tất cả từ Hà Lan), kết nối các nhà sản xuất và nhà sản xuất sô cô la. Các nhà sản xuất và hợp tác xã cung cấp trực tiếp cho người mua bao gồm Hacienda Victoria (Ecuador), El Ceibo (Bolivia) và Grupo Conacado (Cộng hòa Dominica).

Điều quan trọng cần lưu ý là giao dịch trực tiếp hơn cho phép các nhà sản xuất cũng cung cấp các sản phẩm ca cao bán thành phẩm phù hợp cho các nhà sản xuất sô cô la.

Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển