Lạm dụng tên miền là việc sử dụng tên miền như một phương tiện để vi phạm pháp luật trên Internet (thực hiện hoạt động lừa đảo, có hại hoặc nội dung bất hợp pháp). Theo phân tích của Tổ chức quản lý tên, số toàn cầu ICANN, các hình thức lạm dụng tên miền phổ biến hiện nay bao gồm: phishing domain (lừa đảo), Malware domain (mã độc), Botnet command-and-control Domain (máy tính ma) và spam domain (thư rác).

Theo báo cáo của Trung tâm Internet Việt Nam (VNNIC), từ 01/2021 – 10/2024, có khoảng 12.838 Website tên miền bị lạm dụng, được sử dụng để vi phạm; các tên miền quốc tế có tỷ lệ lạm dụng cao 81%. Vi phạm tập trung dưới các hình thức:

Lừa đảo (Web, Email) chiếm 58%, trong đó tên miền quốc tế chiếm 78%. Các hình thức lừa đảo: sử dụng trang web giả mạo, gần giống với thương hiệu lớn (www-google.com, httpgoogle.com), giả mạo cơ quan nhà nước; Lừa đảo qua các ứng dụng mạng xã hội (facebook, telegram, zalo …). Lừa đảo qua email (spam), gửi email, kèm đường dẫn tới URL giả mạo.

Nội dung bất hợp pháp chiếm 42%, trong đó, tên miền quốc tế chiếm 84% được sử dụng để thiết lập trang thông tin điện tử, mạng xã hội không phép; quảng cáo game không phép; nhạy cảm thuần phong mỹ tục; giao dịch tiền ảo, ngoại hối; hoạt động cho vay, áp vay.

Trong tổng số các tên miền quốc tế xuyên biên giới bị lạm dụng tại Việt Nam, chủ yếu đăng ký trực tiếp qua các Nhà đăng ký có trụ sở tại Mỹ, như: GoDaddy, Namecheap, Namesilo; Tập trung dưới các đuôi như: .com – 58.3%, .net – 5.7%, .vip – 2.5%, .me – 2.2%, .org – 2.2%, .cc – 2.2%.

Ngày 21/10/2024, Bộ Thông tin và Truyền thông phê duyệt "Kế hoạch Tăng cường công tác quản lý, giảm thiểu lạm dụng tên miền để vi phạm pháp luật" (Quyết định số 1811/QĐ-BTTTT), đặt ra mục tiêu giảm thiểu lạm dụng tên miền, đặc biệt là tên miền quốc tế và tên miền quốc tế xuyên biên giới; phòng chống, ngăn chặn, cảnh báo và xử lý các website, tên miền bị lạm dụng để lừa đảo, vi phạm pháp luật trên mạng Internet Việt Nam.

Đồng thời, Bộ Thông tin và Truyền thông xác định tăng cường thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, doanh nghiệp về tên miền, website an toàn, tin cậy thông qua chương trình phổ cập tên miền quốc gia ".vn" - nhận diện, an toàn, tin cậy.

Nhằm triển khai Kế hoạch, đạt được các mục tiêu đề ra, Bộ Thông tin và Truyền thông xác định các giải pháp trọng tâm sau:

(i) Xây dựng và triển khai quy chế phối hợp, ứng phó nhanh giữa các đơn vị thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông, và với các đơn vị Bộ, ngành có liên quan để xử lý lạm dụng lừa đảo, vi phạm pháp luật Việt Nam của các website sử dụng tên miền, đặc biệt là tên miền quốc tế xuyên biên giới.

(ii) Ứng dụng công nghệ mới, trí tuệ nhân tạo AI để chủ động phát hiện sớm các vi phạm ngay từ khâu đăng ký tên miền; Phát triển các hệ thống kỹ thuật để giám sát đăng ký, sử dụng để thực hiện quản lý đồng bộ tên miền ".vn", tên miền quốc tế bao gồm tên miền quốc tế xuyên biên giới.

(iii) Làm việc, kết nối với Tổ chức quốc tế (ICANN, Registry, Registrar tên miền quốc tế) để xử lý lạm dụng tên miền quốc tế xuyên biên giới trên Internet Việt Nam.

(iv) Tăng cường truyền thông chính sách về tuân thủ quy định pháp luật Việt Nam trong đăng ký, quản lý, sử dụng tên miền, đặc biệt là tên miền quốc tế, tên miền quốc tế xuyên biên giới.

Người dân, doanh nghiệp cảnh giác với các website, email có đuôi là các tên miền quốc tế .com, .net, .vip, .cc, …. Tra cứu thông tin website, tên miền qua hệ thống: https://tracuutenmien.gov.vn …

(v) Chung tay từ cộng đồng Internet Việt Nam: Cộng đồng tham gia giám sát, phát hiện và báo cáo lạm dụng tên miền, website lừa đảo thông qua các hệ thống:

- Hệ thống báo cáo lạm dụng tên miền: https://dnsabuse.vnnic.vn

- Hệ thống báo cáo website lừa đảo, link quảng cáo game ẩn: https://canhbao.khonggianmang.vn

- Hệ thống báo cáo lạm dụng vi phạm nội dung trên mạng: https://abei.gov.vn/phan-anh-ott

- Hệ thống báo cáo lạm dụng vi phạm về báo chí: https://cucbaochi.gov.vn/hoi-dap.htm

Trong thời gian tới, Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo Trung tâm Internet Việt Nam (VNNIC) chủ trì, phối hợp Cục An toàn thông tin, Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử, Cục Báo chí, Thanh tra Bộ để triển khai hiểu quả "Kế hoạch tăng cường công tác quản lý, giảm thiểu lạm dụng tên miền để vi phạm pháp luật"; xử lý, ngăn chặn vi phạm, lừa đảo sử dụng tên miền, tên miền quốc tế, tên miền quốc tế xuyên biên giới; từ đó bảo vệ tốt hơn cho người dân, doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức trên Internet Việt Nam.