Hoạt động buôn bán thuốc lá lậu không chỉ gây thất thu lớn cho ngân sách Nhà nước mà còn đe dọa sức khỏe cộng đồng. Theo ước tính, tình trạng buôn lậu thuốc lá khiến ngân sách thất thu khoảng 6.000 tỷ đồng mỗi năm.

Từ các vụ bắt giữ thuốc lá lậu gần đây có thể thấy, việc vận chuyển thuốc lá lậu ngày càng trở nên tinh vi hơn, khi các đối tượng buôn lậu thường xuyên vận chuyển thuốc lá theo từng lô nhỏ, mỗi lần dưới 1.500 bao để tránh gây sự chú ý của cơ quan chức năng, né việc bị xử lý hình sự. Thuốc lá lậu hiện được ngụy trang, cất giấu tinh vi và thường được các đối tượng vận chuyển vào ban đêm, giấu trong xe tải, ôtô và thay đổi địa bàn hoạt động liên tục để né tránh lực lượng truy quét.

Trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp, ngày 15 tháng 10 năm 2024, Đội QLTT số 4 trực thuộc Cục QLTT tỉnh Đồng Tháp tiến hành khám phương tiện là xe mô tô hai bánh, không gắn biển số kiểm soát đang dừng đỗ tại khu vực vỉa hè tuyến Quốc lộ 30 thuộc khóm Tân Đông B, thị trấn Thanh Bình, huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp không có người trông coi và phát hiện, tạm giữ 1.400 bao thuốc lá điếu nhập lậu.

Nhận được nguồn tin báo, ngày 15 tháng 10 năm 2024, Đội QLTT số 4 trực thuộc Cục QLTT tỉnh Đồng Tháp tiến hành khám phương tiện là xe mô tô hai bánh, không gắn biển số kiểm soát đang dừng đỗ tại khu vực vỉa hè tuyến Quốc lộ 30 thuộc khóm Tân Đông B, thị trấn Thanh Bình, huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp không có người trông coi, trên phương tiện có vận chuyển các khây nhựa chứa hàng hóa, nghi vấn hàng hóa cất giấu bên trong là thuốc lá điếu nhập lậu.

Qua khám, Đội QLTT số 4 đã phát hiện bên trong các khây nhựa nêu trên có chứa 600 bao thuốc lá điếu nhập lậu mang nhãn hiệu HERO, JET và SCOTT.

Trước đó, tại trạm xe buýt khu vực chợ thực phẩm phường An Thạnh, thành phố Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp, Đội Quản lý thị trường số 4 đã khám đồ vật là các thùng giấy carton để tại khu vực nêu trên không người trông coi. Qua khám đã phát hiện bên trong các thùng giấy carton có cất giấu 800 bao thuốc lá điếu nhập lậu nhãn hiệu JET.

Toàn bộ tang vật trên không có người thừa nhận và chưa xác định được chủ sở hữu. Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 4 đã tạm giữ toàn bộ tang vật vi phạm là 1.400 bao thuốc lá điếu nhập lậu và 01 phương tiện xe mô tô hai bánh. Vụ việc đang xác minh, thông báo tìm chủ sở hữu để xử lý theo quy định.

Cũng trong ngày 15 tháng 10 năm 2024, Đội Quản lý thị trường số 1 trực thuộc Cục Quản lý thị trường tỉnh Đồng Tháp tiến hành khám 02 vụ trên tuyến đường ĐT 848, xã Tân Mỹ, huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp và phát hiện, bắt giữ 1.480 bao thuốc lá điếu nhập lậu chưa xác định được chủ sở hữu.

Bằng công tác trinh sát, theo dõi, ngày 15 tháng 10 năm 2024, trên tuyến đường ĐT 848, xã Tân Mỹ, huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp, Đội Quản lý thị trường số 1 trực thuộc Cục Quản lý thị trường tỉnh Đồng Tháp đã phát hiện 04 giỏ xách để ven đường không có người trông coi, nghi vấn bên trong có chứa thuốc lá điếu nhập lậu.

Đội Quản lý thị trường số 1 tiến hành khám đồ vật ngụy trang trong các giỏ xách nêu trên nhìn qua khó phát hiện. Qua khám, bên trong các giỏ xách có chứa 1.480 bao thuốc lá điếu nhập lậu nhãn hiệu Jet, Hero và Scott và không có người thừa nhận, đồng thời chưa xác định được chủ sở hữu, người quản lý hoặc người sử dụng hợp pháp tang vật.

Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 1 đã ban hành quyết định tạm giữ toàn bộ tang vật. Đồng thời đang tiến hành thẩm tra xác minh, thông báo tìm chủ sở hữu, xử lý theo quy định.

Tại tỉnh Bình Thuận, trước đó, lực lượng QLTT cũng vừa phát hiện một hộ kinh doanh tàng trữ một lượng lớn thuốc lá điếu lậu trái phép. Cụ thể, qua công tác rà soát, quản lý địa bàn của kiểm soát viên Đội Quản lý thị trường số 5 tại huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận phát hiện Hộ kinh doanh có dấu hiệu Buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu, Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 5 phân công công chức thẩm tra xác minh thông tin và lên phương án kiểm tra.

Ngày 11/10/2024, ngay sau khi thẩm tra xác minh phát hiện dấu hiệu vi phạm, Đội trưởng Đội QLTT số 5 đã ban hành quyết định kiểm tra đột xuất đối với cơ sở có địa điểm kinh doanh trên địa bàn Thị trấn Chợ Lầu, Huyện Bắc Bình, Tỉnh Bình Thuận. Kết quả kiểm tra phát hiện tại cơ sở đang kinh doanh 1.450 bao thuốc lá điếu với các nhãn hiệu như Scott, Hero, 555, Jet. Đội Quản lý thị trường số 5 đã lập biên bản vi phạm hành chính và chuyển hồ sơ vụ việc đến Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Bình Thuận để trình Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận xem xét ban hành Quyết định xử phạt về hành vi Buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu theo quy định.

Đối với hành vi buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu, đối tượng vi phạm ngoài việc bị xử phạt hành chính, còn bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả khác, thậm chí có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định trong trường hợp tái phạm.

Tại tỉnh Bình Phước, chiều ngày 26/9/2024 tại trụ sở làm việc Đội Kiểm soát Hải Quan – Cục Hải Quan tỉnh Bình Phước, Đội QLTT số 5 phối hợp với các cơ quan chức năng như: Công an huyện, Ban Chỉ đạo 389 tỉnh, Đài truyền hình Bình Phước, Hiệp hội thuốc lá… tiến hành tiêu hủy 2.590 bao thuốc lá điếu nhập lậu. Số thuốc lá tiêu hủy chủ yếu là JET, HERO được phát hiện bắt giữ trên tuyến biên giới huyện Lộc Ninh, Bù Đốp và các đường mòn lối mở gồm khu vực các cửa khẩu Việt Nam – Campuchia.

Theo lực lượng QLTT, việc tăng cường bắt giữ, xử lý và tiêu hủy trong thời gian vừa qua đã ngăn chăn kịp thời tình trạng kinh doanh, vận chuyển hàng hóa nhập lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng đảm bảo bình ổn thị trường trong nước.

Tại tỉnh Cần Thơ, Cục QLTT thành phố cũng đã chỉ đạo các Đội QLTT nắm chặt địa bàn, theo dõi phương thức, thủ đoạn của đối tượng buôn lậu từ đó có phương án chống buôn lậu, đặc biệt là mặt hàng thuốc lá điếu nhập lậu. Nhờ chỉ đạo nghiêm túc quyết liệt, trong 9 tháng đầu năm 2024, Cục QLTT thành phố Cần Thơ đã đạt được kết quả đáng kể: tổng số vụ kiểm tra: 580 vụ, tổng số vụ vi phạm: 489 vụ, tổng số vụ xử lý: 488 vụ, tổng số tiền thu nộp ngân sách: 5.923.179.507 đồng, trị giá hàng hóa tịch thu: 144.500.000 đồng, trị giá hàng hóa buộc tiêu hủy: 1.207.850.000 đồng.

Đặc biệt trong tháng 8, tháng 9 năm 2024 Cục QLTT thành phố Cần Thơ chỉ đạo Đội Quản lý thị trường số 4, Đội QLTT số 1 triệt phá liên tiếp 02 vụ vận chuyển hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu, cụ thể:

Ngày 28/8/2024, Đội QLTT số 4 đã khám phương tiện là xe ô tô nhãn hiệu Toyota loại Innova, biển kiểm soát: 51G-637.60 đang dừng trước nhà không số, địa chỉ Khu vực Lân Thạnh 1, phường Trung Kiên, quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ phát hiện phương tiện do ông P.D.C, sinh năm 1983 điều khiển vận chuyển 13 túi ni lông màu đen, bên trong chứa 4.510 bao thuốc lá điếu nhập lậu, gồm 1.400 bao hiệu Jet và 3.110 bao hiệu Hero.

Tiếp đó, ngày 30 tháng 9 năm 2024, Đội Quản lý thị trường số 1 phát hiện phương tiện xe ô tô nhãn hiệu Toyota Innova có gắn biển số 70A-413.65 đang dừng trước nhà không số, địa chỉ: ấp Bình Thạnh, xã Giai Xuân, huyện Phong Điền, thành phố Cần Thơ. Qua khám phương tiện phát hiện có 19 túi ni lông màu đen bên trong có chứa đựng 6.280 bao thuốc lá điếu nhập lậu, gồm 1.050 bao hiệu Jet và 5.230 bao hiệu Hero.

Xét thấy hai vụ việc nêu trên có dấu hiệu tội phạm nên Cục Quản lý thị trường thành phố Cần Thơ chuyển toàn bộ hồ sơ vụ việc, phương tiện, tang vật vi phạm đến cơ quan tiến hành tố tụng hình sự để xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, Cục Quản lý thị trường thành phố ngày 1/7/2024 cũng hối hợp cơ quan chức năng phát hiện, bắt giữ xe tải chở hơn 120.000 bao thuốc lá điếu nhập lậu có giá trị hơn 3,5 tỷ đồng.

Hiện hồ sơ vụ việc cùng tang vật đã được bàn giao cho Cơ quan CSĐT Công an huyện Củ Chi, TP.HCM điều tra theo thẩm quyền.

Theo đó, khoảng 1 giờ ngày 28/6, Đội Quản lý thị trường số 19 phối hợp với Trạm CSGT Tây Bắc thuộc Phòng CSGT Công an TP.HCM, Đại đội 3 Tiểu đoàn 1 Trung đoàn Cảnh sát Cơ động Công an TP.HCM kiểm tra xe tải đang lưu thông trên cầu vượt Củ Chi, huyện Củ Chi.

Qua kiểm tra, tổ công tác phát hiện và tạm giữ 120.200 bao thuốc lá điếu, loại 20 điếu/bao, xuất xứ nước ngoài, không dán tem nhập khẩu. Tổng trị giá hàng hóa ước tính hơn 3,5 tỷ đồng.

Theo các cơ quan chức năng, từ các vụ vi phạm được phát hiện trong thời gian gần đây có thể thấy buôn lậu thuốc lá điếu vẫn luôn là vấn đề nóng dù rằng đây là hành vi bị nghiêm cấm. Một trong số nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có phần xuất phát từ việc một bộ phận người tiêu dùng vẫn theo thói quen mua thuốc lá điếu nhập lậu để sử dụng đã vô tình tiếp tay cho các đối tượng thực hiện hành vi vi phạm. Thêm vào đó, thuốc lá lậu thường có bao bì bắt mắt, không in các hình ảnh cảnh báo sức khỏe theo quy định của nhà nước trên 50% diện tích bề mặt bao thuốc. Trong khi đó các sản phẩm thuốc lá chính thống sản xuất trong nước cần có hình ảnh cảnh báo đáng sợ để cảnh tỉnh người tiêu dùng.

Yếu tố thứ hai phải kể đến là giá thành các sản phẩm nhập lậu ở mức rẻ do không cần đóng các loại thuế tiêu dùng đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, phí môi trường, phí đóng vào Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá,…Theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, các thương hiệu như JET và HERO được nhập lậu và bày bán tại Việt Nam ở mức giá bán lẻ bình quân là 22.000 đồng/bao. Các sản phẩm ở phân khúc giá rẻ thậm chí còn được bày bán với mức giá dưới 10.000 đồng/bao. Với mức giá rẻ đó, thuốc lá điếu nhập lậu vẫn mang lại món lợi nhuận khổng lồ, và được ví chỉ thua ma túy. Do đó, thuốc lá nhập lậu vẫn là một mặt hàng hấp dẫn người mua kẻ bán, bất chấp những tác hại rõ ràng về mặt sức khỏe cũng như rủi ro vi phạm hình sự.

Thời gian qua, thực hiện nghiêm chỉ đạo của Bộ Công Thương cũng như Tổng cục QLTT, các Cục QLTT địa phương đã chỉ đạo các Đội QLTT địa bàn tăng cường kiểm tra kiểm soát thị trường, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm; đồng thời lồng ghép công tác tuyên truyền, phổ biến đến người kinh doanh, người tiêu dùng không tiêu thụ, không mua bán mặt hàng thuốc lá điếu nhập lậu.