* Thanh minh trong tiết tháng Ba

* 2 bài văn khấn ý nghĩa dịp Tết Thanh minh 2024

Nói về tập tục giữ gìn mồ mả của người Việt Nam, trong Việt Nam phong tục, Phan Kế Bính cũng nhắc tới sự khác biệt về tục tảo mộ của người Việt với Trung Quốc.

"Trong khoảng tháng ba, có một tiết hậu gọi là Thanh minh. Thanh minh nghĩa là trời độ ấy mát mẻ quang đãng. Tục tàu hôm ấy giai nhân, tài tử, đua nhau đi tảo mộ, gọi là Hội Đạp Thanh. Ta không ăn Tết ấy, những cũng nhiều người nhân dịp ấy mà đi tảo mộ. Tảo mộ là đi thăm mộ tiền nhân, cỏ rậm thì phát cho quang, đất khuyết thì đắp bồi lên, rồi về nhà cũng làm lễ cúng gia tiên".

Vào ngày Thanh minh, sinh khí bừng bừng, âm khí suy giảm, vạn vật bỏ cũ sinh mới, mùa xuân tươi sáng thích hợp cho các cuộc du xuân. Khí hậu Trung Quốc có phần khác biệt với nước ta. Trung Quốc - nơi mùa đông dài và khắc nghiệt ở nhiều khu vực, bởi vậy các tuần sau tiết Xuân phân là lúc đẹp nhất.

Vừa mới đó, tuyết rơi nặng hạt, mầm xanh còn đang ủ nhựa, vùi trong cái giá lạnh của mùa đông, mà đến tiết Thanh minh, trăm hoa đã đua nở, trời trong lành, sạch sẽ. Lúc ấy thích hợp đi tảo mộ, giẫm lên cỏ non, thăm mộ tổ tiên, tỏ lòng thảo kính với người đã khuất. Đây cũng là cách mà người còn sống tìm kiếm điềm lành.

Ngày tảo mộ diễn ra vào mùa xuân ấm áp, muôn hoa đua nở, ngoài để tưởng nhớ cố nhân, người dân còn có tục “xuất thảo”, “đạp thanh”. Vào thời gian này, mọi người đến những nơi không khí trong lành, trời quang đãng, sạch sẽ để thưởng hoa, thả diều, tận hưởng tiết trời đẹp đẽ của mùa xuân.

Tảo mộ cúng tế tổ tiên không chỉ là đề cao lòng hiếu thảo, gắn kết tình cảm gia đình mà còn đánh thức ký ức chung của các thành viên trong gia đình. Tục này tượng trưng cho sự hài hòa giữa thiên lý và phong tục nhân văn, là sự kết hợp hài hòa giữa thiên, địa, nhân... Và hơn hết, Tết Thanh minh là dịp con cháu được nhắc nhở về công ơn của những người thân đi trước, là dịp gắn kết tình cảm gia đình, dòng họ. Bởi thế mà càng trân quý biết bao.

Năm 2024, Tết Thanh minh sẽ rơi vào ngày 4/4 dương lịch (tức ngày 26/2 âm lịch), sau khi kết thúc tiết Xuân phân và kéo dài đến ngày 19/4. Dưới đây là những điều điều kiêng kỵ trong ngày Tết Thanh minh:

Không tùy tiện chọn giờ thăm mộ

Để bảo vệ cho sức khỏe cũng như giúp ngày lễ thêm ý nghĩa hơn, các gia đình cần lưu ý không nên chọn giờ tảo mộ lúc trời chưa sáng hay còn tối nhập nhoạng nhằm tránh những chướng khí, tà ma có thể tác động xấu đến người đi thăm mộ.

Bên cạnh đó, bạn và gia đình nên tảo mộ trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều vì đây là lúc sắc trời quang đãng, dương khí dồi dào, từ đó giúp quá trình thực hiện tế lễ trở nên dễ dàng, thoải mái hơn.

Không đi tế lễ ở những nơi quá vắng vẻ

Việc tế lễ ở những nơi hẻo lánh, vắng vẻ vừa mang nguy cơ xảy ra những sự cố nguy hiểm không lường trước được, vừa có thể dễ bị nhiễm tà khí theo quan niệm phong thủy. Do đó, nếu trong trường hợp bắt buộc cần đi thì bạn nên đi thăm mộ cùng với một nhóm nhiều người.

Không chụp ảnh khi tảo mộ

Thanh minh là dịp lễ quan trọng trong văn hóa Việt, con cháu sẽ tụ về để tảo mộ, dọn dẹp, cúng bái ông bà, tổ tiên. Trong tất cả các điều tối kỵ trong lễ Thanh Minh chính là chụp ảnh trước mộ. Lý do là cảnh vật xung quanh chỉ toàn mồ mả, ảm đạm, không thích hợp để chụp ảnh, rất dễ bị vong quanh đó chú ý và theo về, gặp vận xui.

Phụ nữ mang thai, người có sức khỏe không tốt không nên đi tảo mộ

Phụ nữ mang thai hoặc mất chồng 3 năm đầu được khuyến khích không nên đi tảo mộ. Đối với người mang thai thì thời kỳ này nhạy cảm, lúc tảo mộ dễ va chạm, ngoài ra nghĩa trang là nơi tụ âm khí, tử khí không tốt cho sức khỏe thai phụ lẫn thai nhi.

Ngoài ra, người đang bị bệnh, hay tình trạng sức khỏe không được tốt, thì tốt nhất là không nên tham gia tảo mộ. Bởi vì người này đang trong trạng thái vận thế đang suy giảm thì sẽ rất dễ thu nhận xui xẻo.

Không cười đùa và mắng chửi khi đi tảo mộ

Nghĩa trang là nơi yên nghỉ của nhiều linh hồn, nếu bạn cười đùa hay mắng chửi lớn tiếng rất dễ làm những vong linh đang yên nghỉ nơi đây thấy khó chịu, chú ý bạn và gia đình bạn, thử hỏi nếu chẳng may họ theo bạn về tận nhà luôn thì như thế nào?. Không chỉ tại nghĩa trang mà khi đi ngoài đường, việc cười giỡn, chửi mắng nhau cũng được xếp vào cấm kỵ.

Không ăn mặc hở hang khi đi tảo mộ

Việc tảo mộ cho gia tộc, ông bà là điều thiêng liêng, ngày này theo dân gian còn được xem là Tết Quỷ ngoài tháng 7 âm lịch, ngày này âm khí vượng, dương khí suy nên rất dễ gặp điều không hay. Nếu đến tảo mộ thì con cháu tránh mặc áo hở hang hay nhiều màu sắc, vì điều này gây phản cảm cũng như rất dễ bị các vong linh chú ý, người mặc cũng gặp vận rủi cả năm.

Không đi tảo mộ người ngoài

Khi tảo mộ, nếu bạn là người mới lần đầu tiên đi đến nghĩa trang để dọn dẹp, cúng bái thì nên hỏi kĩ phần mộ họ hàng, tổ tiên để tránh tảo mộ nhầm người ngoài. Điều này hết sức tối kỵ, bởi tảo mộ người ngoài rất dễ bị họ bám theo, ông bà tổ tiên quở trách, dễ gặp vận xui rủi.

Ngoài 5 điều tuyệt đối không nên làm trong lúc đi tảo mộ ngày Tết Thanh Minh thì mọi người cũng cần lưu ý thêm 2 điều không nên làm trong Tết Thanh Minh là:

Không tổ chức việc hỉ, sinh nhật hay tiệc tùng vui chơi giải trí

Ngày Tết Thanh minh là ngày âm thịnh, dương suy, do đó nên hạn chế tổ chức việc mừng, ăn nhậu, sinh nhật, tiệc tùng, liên hoan hay chúc nhau, bởi rất dễ chiêu dụ vong linh bên ngoài vào, gây ảnh hưởng đến mệnh vận của bạn và những ai tham gia.

Không nên để tóc che mất trán

Tiết Thanh minh thực tế chính là Tết của người khuất. Thời gian này những thành viên ở trong gia đình nên lưu ý không để tóc che khuất phần trán, bởi vì trán là nơi “thần đèn” của cơ thể con người ngụ tại và phải luôn thông thoáng để sáng soi.

Không mua giày dép

Một lưu ý nữa là cũng nên tránh mua giày dép trong ngày Thanh minh. Trong tiếng Hán, "giày" có cách đọc đồng âm "tà", mua giày cũng đồng nghĩa là rước "tà" vào thân.