Trong khuôn khổ Hội nghị triển khai Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW ngày 23/11/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh Vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Xúc tiến đầu tư Vùng do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì tại TP Hạ Long hôm 12/2, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã đề xuất một số nhiệm vụ, giải pháp đẩy mạnh phát triển các ngành công nghiệp theo hướng hiện đại, công nghệ cao, từng bước tham gia sâu vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu tại Vùng đồng bằng sông Hồng.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại Hội nghị

Theo Bộ trưởng, vùng đồng bằng sông Hồng là địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của quốc gia với hạt nhân là Thủ đô Hà Nội; có vai trò là 1 trong 2 “đầu tàu” kinh tế, động lực phát triển hàng đầu của cả nước với 3 cực tăng trưởng: Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh.

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, các địa phương trong Vùng đã khai thác khá hiệu quả các tiềm năng, lợi thế để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của cả nước; trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo tăng trưởng nhanh và chiếm tỷ trọng ngày càng cao, cơ cấu kinh tế Vùng có sự chuyển dịch tích cực với vai trò trụ cột là khu vực công nghiệp và thương mại, dịch vụ.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, sản xuất công nghiệp trên địa bàn phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của Vùng và chủ yếu vẫn phát triển theo chiều rộng, gia công, lắp ráp, giá trị gia tăng thấp, thâm dụng lao động và đất đai; tỷ trọng giá trị sản phẩm công nghệ cao trong công nghiệp chế biến còn ở mức thấp và phụ thuộc nhiều vào các doanh nghiệp FDI; phân bố không gian phát triển công nghiệp chưa phù hợp và thiếu tính kết nối, chưa hình thành được các cụm liên kết ngành.

Để khắc phục các tồn tại, hạn chế; tiếp tục khai thác, phát huy có hiệu quả các tiềm năng, lợi thế của Vùng, đẩy mạnh phát triển các ngành công nghiệp cao theo hướng hiện đại, công nghệ cao, từng bước tham gia sâu vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu, dưới góc độ ngành Công Thương, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã đề xuất một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm như sau:

Thứ nhất, cần đẩy nhanh việc hoàn thiện, trình phê duyệt quy hoạch Vùng và quy hoạch các địa phương thời kỳ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, bảo đảm tính liên kết, đồng bộ, phù hợp với định hướng Quy hoạch tổng thể và các quy hoạch ngành quốc gia, làm cơ sở xây dựng, triển khai có hiệu quả các chiến lược, kế hoạch phát triển ngành, lĩnh vực tại địa phương; đồng thời, tổ chức không gian phát triển hợp lý, bảo đảm cân bằng, bền vững, kết nối hiệu quả các hành lang, vành đai kinh tế, các cực tăng trưởng và hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, đặc biệt là hạ tầng giao thông để khơi thông các điểm nghẽn về hạ tầng, thúc đẩy liên kết Vùng và khai thác, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế vượt trội về vị trí địa kinh tế, chính trị, đáp ứng yêu cầu phát triển của Vùng và mỗi địa phương.

Phát huy tiềm năng, đẩy mạnh phát triển các ngành công nghiệp tại đồng bằng sông Hồng

Thứ hai, tiếp tục rà soát, điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách của địa phương, bảo đảm đồng bộ, đủ mạnh, khả thi, phù hợp với các quy định của Nhà nước để đẩy mạnh thu hút đầu tư phát triển công nghiệp trên địa bàn; đồng thời, chú trọng nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền cho thực hiện thí điểm một số mô hình, cơ chế, chính sách mới, có tính đột phá, phù hợp với các cam kết quốc tế để phát huy tối đa tiềm năng, lợi thể vượt trội của Vùng, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ các ngành công nghiệp phát triển theo hướng hiện đại, công nghệ cao, có khả năng cạnh tranh, tham gia sâu, toàn diện vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Thứ ba, đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về xã hội hóa nguồn lực, đa dạng hóa các hình thức đầu tư để huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực cho đầu tư phát triển, nhất là đầu tư vào hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, hạ tầng kỹ thuật các khu công nghiệp, khu kinh tế, hệ thống logistics theo hướng hiện đại, đồng bộ nhằm tăng cường liên kết vùng, thúc đẩy hình thành, phát triển các vành đai công nghiệp, các cụm liên kết ngành và hệ sinh thái công nghiệp, dịch vụ, đô thị ở các địa phương có lợi thế để tập trung thu hút các dự án sản xuất công nghiệp quy mô lớn, có công nghệ và giá trị gia tăng cao, tạo động lực phát triển nhanh và bền vững, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong Vùng và cả nước.

Thứ tư, tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại ngành công nghiệp dựa trên nền tảng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, gắn với tổ chức phân bố không gian phát triển công nghiệp phù hợp với tiềm năng, lợi thế phát triển của từng tiểu vùng và từng địa phương; theo đó, các địa phương trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ (như: Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hải Dương, Hưng Yên) tập trung phát triển các ngành công nghiệp hiện đại, có lợi thế cạnh tranh (như: Công nghiệp điện tử, công nghệ số, công nghiệp phần mềm, trí tuệ nhân tạo, sản xuất ôtô, công nghiệp hỗ trợ); đồng thời, ưu tiên phát triển một số ngành công nghiệp mới, công nghệ cao, có tính chất “dẫn đường” (như: Sản xuất chất bán dẫn, rô bốt, chíp điện tử, công nghiệp năng lượng tái tạo, vật liệu mới).

Đối với các địa phương thuộc tiểu vùng Nam Đồng bằng sông Hồng (như các tỉnh Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình) tập trung phát triển công nghiệp chế biến, bảo quản (nhất là chế biến nông, thủy sản, sản phẩm chăn nuôi); cơ khí, chế tạo, dệt may, da giầy, công nghiệp phục vụ nông nghiệp và các ngành công nghiệp hỗ trợ, năng lượng tái tạo, năng lượng sạch gắn với phát triển các khu kinh tế, khu du lịch, dịch vụ ven biển; đồng thời, chú trọng quy hoạch vùng trồng, vùng nuôi, tổ chức lại sản xuất, ứng dụng công nghệ cao, hữu cơ, tuần hoàn, tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc để tạo nguồn hàng, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và đủ tiêu chuẩn xuất khẩu chính ngạch.

Thứ năm, tập trung thúc đẩy ở mức cao nhất chương trình đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, doanh nghiệp số để Vùng thực sự đóng vai trò tiên phong, dẫn dắt phát triển công nghiệp quốc gia. Chú trọng phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, có tay nghề và trình độ quản lý đáp ứng yêu cầu phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Vùng; đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh, đi đầu trong cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian và tiết giảm thực chất chi phí cho doanh nghiệp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và lợi thế thu hút đầu tư của các địa phương trong Vùng.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng khẳng định với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về công nghiệp và thương mại, thời gian tới Bộ Công Thương sẽ: Tập trung rà soát, tham mưu hoàn thiện thể chế, chính sách phát triển các ngành công nghiệp theo định hướng tại Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XIII) về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đai hóa đất nước. Đẩy nhanh tiến độ xây dựng Luật Phát triển công nghiệp với nội dung cốt lõi là các cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp nền tảng, công nghiệp ưu tiên, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất để các địa phương, các Vùng kinh tế tổ chức thực hiện; đồng thời, tiếp tục rà soát, tham mưu sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện những cơ chế, chính sách còn bất cập, chồng chéo, cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khơi thông và giải phóng các nguồn lực, nhất là nguồn xã hội hóa trong đầu tư phát triển công nghiệp và thương mại.

Để thực hiện thành công Nghị quyết của Bộ Chính trị và Chương trình hành động của Chính phủ, Bộ Công Thương cũng đề nghị cần sớm có cơ chế điều phối vùng và cơ chế đối thoại thường xuyên, đột xuất giữa các Bộ, ngành với các địa phương nhằm kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, khai thác có hiệu quả các tiềm năng, lợi thế của Vùng cho phát triển kinh tế xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi, toàn diện các mục tiêu Nghị quyết của Bộ Chính trị đã đề ra.