Tại Diễn đàn “Kết nối tiêu thụ Nông sản tại thị trường Hà Lan và các nước khu vực Bắc Âu và kết nối kinh doanh nông sản quốc tế.” do Tổ Diễn đàn Kết nối nông sản 970 (Bộ NN-PTNT) phối hợp với Trung tâm Xúc tiến thương mại Nông nghiệp tổ chức mới đây, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển đã khuyến cáo nhiều giải pháp để đưa nông sản Việt xuất khẩu mạnh vào thị trường Bắc Âu.

Theo đó, Bắc Âu gồm 5 nước: Thụy Điển, Đan Mạch, Na Uy, Phần Lan, Iceland. Đây là các nước nhỏ, nhưng có nền kinh tế mở, hiện đại. Mặc dù, Việt Nam xuất khẩu nhiều nhất sang khu vực này nếu so với các nước ASEAN nhưng thị phần vẫn quá nhỏ, chưa đến 1%.

Trong khu vực Bắc Âu, 3 thị trường chính của hàng Việt Nam là Thụy Điển, Đan Mạch, và Na Uy. 3 nhóm nông sản Việt xuất khẩu chính vào khu vực là rau củ quả; trà, cà phê, gia vị và ngũ cốc.

Năm 2021, 3 nước Bắc Âu nhập khẩu khoảng 6,5 tỷ USD nông sản (4,8 tỷ USD rau quả, 1,2 tỷ USD trà, cà phê, gia vị, và 503 triệu USD ngũ cốc). Trong đó, nhập khẩu từ Việt Nam chỉ khoảng hơn 40 triệu USD, chủ yếu là hạt điều 21,7 triệu, cà phê 7,2 triệu, gạo 5,5 triệu, và hạt tiêu 4 triệu, các mặt hàng khác chỉ 2 triệu. Như vậy, có thể thấy, các nước Bắc Âu vẫn còn khá nhiều dư địa cho hàng nông sản mà các doanh nghiệp Việt Nam có thể khai thác.

Bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy – Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển phân tích, có 4 mặt hàng nông sản của Việt Nam nằm trong 50 mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam có tiềm năng tăng trưởng tại Thụy Điển, trong đó, cà phê chưa rang, chưa khử caffein đứng thứ 2, hạt điều đã bóc vỏ đứng thứ 13, gạo đã xát toàn bộ hoặc sơ bộ đứng thứ 25, và hạt tiêu nguyên hạt đứng thứ 45.

Đơn cử, với mặt hàng cà phê chưa rang, chưa khử caffein (HS090111): Việt Nam xuất khẩu 2,5 tỷ USD năm 2021.

Đối với mặt hàng điều đã bóc vỏ (080132): hiện Thụy Điển nhập khẩu khoảng 27 triệu USD, nhưng tính toán tiềm năng xuất khẩu lên đến 31 triệu USD do tăng trưởng nhập khẩu điều của Thụy Điển trong 5 năm vừa qua là 4% nên trong các năm tới sẽ nhập khẩu nhiều hơn. Thụy Điển nhập khẩu điều chủ yếu từ Việt Nam và các nước trung gian trong khu vực. Chính vì vậy, ITC tính toán Việt Nam có thể cung cấp gần như toàn bộ điều cho thị trường Thụy Điển.

Hoặc với mặt hàng gạo đã xát toàn bộ hoặc 1 phần (HS100630) tiềm năng có thể khai thác thêm 16 triệu USD nữa. “Gạo là mặt hàng đạt mức tăng trưởng rất ấn tượng tại Thụy Điển trong thời gian qua. Nếu năm 2018, kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam tại thị trường này chỉ đạt 44.000 USD, thì tới năm 2021, kim ngạch đã tăng lên hơn 2,7 triệu USD” – bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy chỉ rõ.

Mặt hàng hạt tiêu nguyên hạt cũng được đánh giá là mặt hàng còn nhiều dư địa khai thác, có thể đạt kim ngạch 10 triệu USD.

Tại Đan Mạch, chỉ có 2 mặt hàng nông sản của Việt Nam nằm trong top 50 các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam có tiềm năng tại thị trường này là cà phê chưa rang, chưa khử caffein và hạt điều đã bóc vỏ, với tiềm năng tương ứng là 9,3 triệu và 3 triệu USD.

Tuy Đan Mạch không phải thị trường tiềm năng cho xuất khẩu hàng nông sản Việt Nam nhưng có thể khai thác thị trường này theo một hướng khác. Đan Mạch có thế mạnh trong ngành nông nghiệp và công nghiệp chế biến thực phẩm. Nếu chúng ta thu hút được đầu tư trong lĩnh vực này sẽ xuất khẩu được hàng nông sản thực phẩm tại chỗ cho các nhà máy chế biến và sau đó xuất khẩu đi các nước khác trên thế giới.

Tương tự Thụy Điển, Việt Nam được đánh giá có 4 mặt hàng nông sản xuất khẩu tiềm năng vào thị trường Đan Mạch, trong đó 3 mặt hàng đầu giống Thụy Điển là cà phê chưa rang, chưa khử caffein có thể khai thác thêm 28 triệu USD, hạt điều đã bóc vỏ 8,6 triệu USD, và gạo đã xát sơ bộ hoặc toàn bộ 2,2 triệu USD. Mặt hàng cuối cùng là hoa quả tươi hiện Việt Nam chưa xuất khẩu nhiều, mới khoảng gần 300.000 USD, trong khi có khả năng xuất khẩu 3,1 triệu USD.

(Ảnh: Internet)

Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển khẳng định, đối với nông sản, thực phẩm, người tiêu dùng Bắc Âu ngày càng có xu hướng tiêu thụ thực phẩm hữu cơ với phương pháp sản xuất bền vững, ít tác động với môi trường. Người tiêu dùng tại thị trường này đang có xu hướng giảm tiêu thụ thịt, tăng tiêu thụ thủy sản, và các thực phẩm thay thế thịt. Do vậy, các thực phẩm từ thực vật có hàm lượng protein cao sẽ được đón nhận, ví dụ như mít non đóng hộp là một thực phẩm thay thế thịt được ưa chuộng.

Bên cạnh đó, người tiêu dùng Bắc Âu rất ý thức vấn đề bảo vệ môi trường, do vậy họ thường quan tâm đến nhãn mác. Tại Bắc Âu, nhãn sinh thái thiên nga Bắc Âu là nhãn sinh thái chính thức của tất cả các nước Bắc Âu: Iceland, Na Uy, Thụy Điển, Đan Mạch và Phần Lan. Cơ quan nhãn sinh thái Bắc Âu nỗ lực trong việc giảm tác động môi trường từ sản xuất và tiêu dùng, đồng thời giúp người tiêu dùng và người mua dễ dàng lựa chọn hàng hóa và dịch vụ tốt nhất cho môi trường. Do vậy, các sản phẩm được dán nhãn sinh thái sẽ dễ dàng được tiêu thụ tại các thị trường Bắc Âu.

Đối với hàng nông sản, thực phẩm, một số lưu ý đối với doanh nghiệp Việt Nam là nên tập trung vào các sản phẩm có lợi cho sức khỏe. Bên cạnh đó, an toàn thực phẩm và chứng nhận đã trở thành khía cạnh hàng đầu trong thương mại sản phẩm rau quả. Người mua ngày nay quan tâm đến vấn đề chứng nhận như với chính sản phẩm.

Đối với các sản phẩm hữu cơ, người tiêu dùng Bắc Âu ngày càng quan tâm đến điều kiện sản xuất và nông trại, cả vấn đề môi trường và xã hội. Các nước Bắc Âu cũng có xu hướng giảm các sản phẩm sử dụng bao bì nhựa, thay thế bằng bao bì thân thiện với môi trường. Nhiều người tiêu dùng thậm chí sẵn sàng trả giá cao hơn giá thông thường khoảng 20-50% để đảm bảo rằng các sản phẩm họ tiêu thụ là các sản phẩm thân thiện với môi trường và công bằng xã hội. Theo dự báo, đến năm 2030, lượng tiêu thụ thực phẩm hữu cơ ở các nước Bắc Âu sẽ tăng gấp 2 đến 3 lần hiện tại.

Riêng các đặc sản và các sản phẩm mới lạ: Khu vực Bắc Âu có đông dân nhập cư từ khắp nơi trên thế giới, do vậy, các loại sản phẩm là đặc sản của các nước cũng được nhập khẩu nhiều.

Với các sản phẩm tiện lợi, cuộc sống hiện đại làm tăng nhu cầu sử dụng các sản phẩm tiện lợi. Phụ nữ Bắc Âu ngày càng có học vấn cao, làm việc ngoài xã hội, tỷ lệ hộ độc thân cao, ít thời gian dành cho nấu nướng. Do vậy, các sản phẩm đóng gói sẵn ngày càng trở lên thông dụng ví dụ, rau sống được rửa và thái sẵn đóng gói, cà rốt rửa và cắt sẵn, rau tổng hợp cho các món xào, nấu...

Ngoài ra, kênh thông tin từ Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển cũng là kênh thông tin chính thống cho doanh nghiệp. Hiện, Thương vụ đã xây dựng trang web riêng về thị trường Bắc Âu, facebook tiếng Việt để tương tác trực tiếp và cung cấp thông tin về thị trường hàng ngày cho doanh nghiệp.

Ngoài ra, trang website và bản tin tiếng Anh theo chiều ngược lại, tương tác trực tiếp với các doanh nghiệp Bắc Âu. Trang web này dành để quảng bá doanh nghiệp và sản phẩm của Việt Nam đến các doanh nghiệp Bắc Âu miễn phí.

Thương vụ thường xuyên nghiên cứu thị trường, ngành hàng khu vực Bắc Âu để cung cấp thông tin cho doanh nghiệp thông qua các ấn phẩm sách. Đây được kỳ vọng sẽ là nguồn thông tin hữu ích cho doanh nghiệp Việt.