Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, 4 tháng đầu năm 2022, tổng giá trị xuất nhập khẩu hàng hóa qua các cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc ước đạt 4,15 tỷ USD, giảm 64,5% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó, xuất khẩu sang Trung Quốc ước đạt 509,22 triệu USD, giảm 87,3% so với cùng kỳ năm 2021; Nhập khẩu từ Trung Quốc ước đạt 3,64 tỷ USD giảm 52,5% so với kỳ năm 2021.

Trung Quốc hiện vẫn là một trong những thị trường xuất nhập khẩu chính của Việt Nam. Do đó, những chính sách kiểm soát hàng hóa của thị trường này tác động rất lớn đến doanh nghiệp trong nước.

Bộ Công Thương chỉ ra hàng loạt khó khăn khi xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc và cảnh báo nguy cơ tái diễn tình trạng ùn tắc

Việc Chính phủ Trung Quốc tiếp tục duy trì chính sách “Zero COVID” và áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt để kiểm soát hàng hóa, phương tiện… nhằm phòng chống dịch COVID-19 tại các cửa khẩu biên giới đã ảnh hưởng lớn tới tốc độ thông quan hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới trên đất liền với Trung Quốc; Thậm chí có thời điểm đã gây ùn tắc hàng hóa nghiêm trọng tại khu vực cửa khẩu, đồng thời là nguyên nhân trực tiếp gây sụt giảm kim ngạch thương mại biên giới Việt Nam - Trung Quốc thời gian qua.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp hai nước vẫn lựa chọn xuất khẩu “tiểu ngạch” (hình thức trao đổi cư dân biên giới) vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro về thanh toán, kiểm dịch, ép cấp, ép giá, ùn tắc… gây thêm khó khăn cho công tác xuất nhập khẩu.

Bộ Công Thương cũng cho biết thêm, hiện cơ sở hạ tầng phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa của một số tỉnh biên giới còn thiếu và yếu, đặc biệt là hạ tầng giao thông và các dịch vụ logistics còn hạn chế; cửa khẩu quốc tế đường sắt chưa được phát huy lợi thế do khác biệt về khổ đường ray; hạ tầng thương mại biên giới quy mô còn nhỏ lẻ, chưa đáp ưng được yêu cầu về trao đổi, lưu thông hàng hóa với phía Trung Quốc.

Tại địa bàn tỉnh Lào Cai, với việc phía Vân Nam tuy đã khôi phục hoạt động thông quan hàng hóa tại nhiều cặp cửa khẩu với Việt Nam nhưng vẫn tiếp tục tạm dừng thông quan nhiều mặt hàng nông sản, trái cây tươi....dẫn tới lượng hàng hóa này của ta tiếp tục dồn về địa bàn tỉnh Lạng Sơn để làm thủ tục xuất khẩu.

Trong khi đó, nhiều loại nông sản của Việt Nam đang bước vào cao điểm vụ thu hoạch và năng lực thông quan hàng hóa tại các cửa khẩu đường bộ tại Lạng Sơn chưa cải thiện…

“Nguy cơ tái diễn tình trạng ùn tắc nghiêm trọng như thời điểm trước tết Nguyên đán Nhâm dần 2022 hoàn toàn có thể xảy ra nếu không được tháo gỡ kịp thời”, Bộ Công Thương cho hay.

Trước tình hình trên, Bộ Công Thương cho rằng, cần thường xuyên trao đổi thúc đẩy phía Trung Quốc phối hợp nâng cao năng lực thông quan hàng hóa qua các cửa khẩu biên giới đất liền Việt Nam – Trung Quốc, đặc biệt là đối với các loại nông sản của Việt Nam đang thu hoạch chính vụ.

Đồng thời, cập nhật quy định mới, diễn biến mới của thị trường, báo cáo đề xuất Thủ tướng Chính phủ; Ban hành chỉ thị và tổ chức biên soạn tài liệu, tập huấn, phổ biến thông tin cho địa phương, doanh nghiệp và hộ sản xuất; Tăng cường xây dựng cơ chế hợp tác với các Bộ, ngành, địa phương phía Trung Quốc trong phát triển thương mại song phương cũng như thương mại biên giới.

Ông Nguyễn Anh Tài, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Lạng Sơn cho biết, thống kê cho thấy hiện có khoảng 1.400 phương tiện vận chuyển hàng hóa còn chờ xuất khẩu tại các khu vực cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, trong đó số phương tiện vận chuyển mặt hàng hoa quả tươi chiếm hơn 80%.

Dự báo trong thời gian tới, lượng phương tiện vận chuyển hàng nông sản xuất khẩu sẽ dồn về các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn ngày càng tăng. Do đó, Hải quan Lạng Sơn đã lên kịch bản nhiều phương án, giải pháp tạo thuận lợi cho thương mại.

Để tạo điều kiện tối đa khi thực hiện thủ tục hải quan đối với mặt hàng nông sản khi lượng hàng hóa tăng cao, Hải quan Lạng Sơn đã và sẽ tăng cường bố trí công chức giải quyết thủ tục thông quan và giám sát hàng hóa qua cửa khẩu ngoài giờ hành chính, ngày nghỉ, ngày lễ; tăng thời gian làm việc cao điểm lên đến 23 giờ để đảm bảo thông quan hàng hóa trong ngày.