Sáng 1/8 tại Hà Nội, Bộ Công Thương phối hợp với Đài truyền hình VTC tổ chức diễn đàn “Thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng bền vững trong hệ thống phân phối hiện đại”. Diễn đàn nằm trong chuỗi sự kiện “Thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng bền vững trong hệ thống phân phối hiện đại” thuộc Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030.

Diễn đàn là sự kiện để thống nhất tiếng nói và hành động chung giữa nhà quản lý - nhà sản xuất - nhà phân phối - người tiêu dùng, góp phần xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường.

Trong khuôn khổ Diễn đàn, các đại biểu đã tập trung thảo luận thực trạng sản xuất, phân phối bền vững hướng tới tiêu dùng bền vững và chia sẻ, trao đổi giải pháp, định hướng để thay đổi, nâng cao nhận thức về tiêu dùng bền vững.

Thông qua nội dung chia sẻ từ chuyên gia, nhà quản lý, nhất là thông tin thực tiễn từ doanh nghiệp có hoạt động sản xuất bền vững, cơ quan quản lý, chuyên gia thấy được bức tranh tổng thể về hoạt động sản xuất, tiêu dùng bền vững về nhu cầu của người tiêu dùng, sự tham gia và những khó khăn của doanh nghiệp. Đặc biệt, sự hỗ trợ, khuyến khích từ phía cơ quan quản lý và các bài học, kinh nghiệm từ các nước, tổ chức quốc tế.

Ông Lê Triệu Dũng - Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia phát biểu tại Diễn đàn

Khảo sát năm 2023 của Nielsen IQ cho thấy, 49% người tiêu dùng mang túi riêng, sử dụng túi tái chế; 47% chỉ mua đồ cần thiết, tránh lãng phí; 45% người tiêu dùng có ý thức phân loại rác tái chế và tiết kiệm điện.

Nghiên cứu cũng chỉ rõ, sự kỳ vọng của người tiêu dùng với doanh nghiệp về những sáng kiến và hành động thiết thực nhằm cải thiện môi trường. Còn khảo sát về xu hướng tiêu dùng xanh từ góc nhìn của người tiêu dùng Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh của Intage Việt Nam cũng cho thấy, tiêu dùng xanh đang trở thành vấn đề tất yếu.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Lê Triệu Dũng - Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cho biết, thời gian qua, để thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững, Bộ Công Thương đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 889/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030.

Đặc biệt, nhấn mạnh việc thúc đẩy quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả, bền vững tài nguyên, khuyến khích phát triển nguyên vật liệu và sản phẩm thân thiện môi trường; có thể tái tạo, tái sử dụng và tái chế.

Cùng đó, thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững trên nền tảng đổi mới và phát triển các mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững hướng đến phát triển nền kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam.

Ngoài ra, Luật bảo vệ người tiêu dùng (sửa đổi) mới được Quốc hội thông qua vào tháng 6/2023, trong đó bổ sung quy định, chính sách về thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững. Tuy nhiên, việc thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững vẫn còn một số hạn chế về sản xuất, phân phối sản phẩm thân thiện môi trường đến với người tiêu dùng về duy trì thói quen, hành vi tiêu dùng bền vững từ người tiêu dùng...

Theo ông Lê Triệu Dũng, sản xuất và tiêu dùng bền vững là một quá trình lâu dài,cần nhiều hơn nữa hoạt động trao đổi, chia sẻ để thường xuyên thu hút được sự quan tâm của xã hội, từ đó, kêu gọi cùng nhau thực hiện các thay đổi để hướng tới hiệu quả của sản xuất, tiêu dùng bền vững.

Đây cũng là quá trình đòi hỏi sự tham gia của tất cả chủ thể trong xã hội; trong đó, người tiêu dùng là nhân tố đóng vai trò quyết định, vừa là đối tượng thụ hưởng vừa là động lực, là mục tiêu để các chủ thể khác hướng tới.

Đáng lưu ý, không chỉ dừng lại ở các quy định pháp luật hay các chính sách, hoạt động sản xuất, tiêu dùng bền vững đã được toàn thể xã hội Việt Nam hưởng ứng và triển khai mạnh mẽ trong nhiều năm gần đây.

Nhiều chiến dịch, lời kêu gọi, hành động cụ thể từ phía các cơ quan quản lý, các tổ chức trong và ngoài nước, nhất là từ phía cộng đồng doanh nghiệp và người dân đã góp phần thay đổi đáng kể nhận thức và bước đầu lan tỏa phong trào sản xuất, tiêu dùng bền vững trong xã hội.

Ông Đỗ Tiến Sỹ, Tổng giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam nhấn mạnh, để chuyển đổi thành công sang mô hình kinh tế tuần hoàn, doanh nghiệp cần đảm bảo 3 nguyên tắc. Cụ thể, bắt đầu từ việc thay đổi thiết kế sản phẩm gồm loại bỏ rác thải và ô nhiễm; tăng vòng đời sản phẩm và nguyên vật liệu; tái tạo các hệ sinh thái tự nhiên.

Mô hình này cần được doanh nghiệp áp dụng trong 5 giai đoạn gồm cải tiến thiết kế sản phẩm nhằm tăng khả năng tái chế và tái sử dụng; quá trình sản xuất hạn chế, không tạo ra rác thải; tiêu dùng có trách nhiệm; quản lý rác thải và biến chất thải thành nguồn nguyên liệu giá trị thông qua việc tái sử dụng và tái chế; cuối cùng là khâu thiết kế đóng vai trò quan trọng vì có thể giúp giảm rác thải ngay từ lúc sản phẩm chưa đến tay người tiêu dùng.

Thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng bền vững trong hệ thống phân phối hiện đại

Là một trong những địa phương có nhiều hành động cụ thể và thiết thực, ông Quách Tất Liêm - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hòa Bình cho hay, đến nay, tỉnh Hòa Bình đã hỗ trợ khoảng 50% doanh nghiệp trong lĩnh vực phân phối được hướng dẫn, áp dụng giải pháp về sản xuất sạch hơn, tiết kiệm năng lượng.

Mặt khác, giảm 60% tỷ lệ sử dụng bao bì khó phân hủy tại các chợ dân sinh và các trung tâm thương mại, siêu thị; 55% các doanh nghiệp trong khu công nghiệp, cụm công nghiệp áp dụng đổi mới công nghệ theo hướng sạch, thân thiện với môi trường; 70% doanh nghiệp tham gia chuỗi sản xuất, cung ứng nông sản thực phẩm an toàn.

Ngoài ra, tỉnh Hòa Bình còn tập trung hỗ trợ các đối tượng là cơ sở, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có quy mô nhỏ và vừa để hình thành chuỗi sản xuất sạch theo từng lĩnh vực như nông, lâm, thủy sản, xây dựng, hàng tiêu dùng, cơ khí chế tạo, điện – điện tử... với hệ thống các siêu thị, trung tâm phân phối bán lẻ. Từ đó, hình thành mối liên kết chặt chẽ là sản xuất xanh - phân phối xanh - tiêu dùng xanh.

Tuy nhiên, thực tế triển khai sản xuất và tiêu dùng bền vững tại địa phương hầu hết là doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ, năng lực ứng dụng thiết bị, công nghệ tiên tiến còn hạn chế, dẫn đến trong quá trình hoạt động sản xuất gây ra sự hao phí lớn về năng lượng.

Do vậy, để triển khai các hoạt động sản xuất và tiêu dùng bền vững, bảo đảm được sâu rộng và đạt được các mục tiêu đề ra, theo ông Quách Tất Liêm, trong thời gian tới, Hòa Bình sẽ tích cực phối hợp các bộ, ngành rà soát, góp ý ban hành các tiêu chí, công cụ hướng dẫn về sản xuất và tiêu dùng bền vững, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Cùng đó, tỉnh cũng có chính sách khuyến khích, ưu đãi tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ thân thiện với môi trường; các chính sách, tiêu chuẩn, hướng dẫn về nhãn sinh thái, về thiết kế bền vững, thiết kế sinh thái, thiết kế để tái chế, tái sử dụng.

Đặc biệt, tập trung hỗ trợ doanh nghiệp đồng bộ cả chiều rộng và chiều sâu, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao tại chính các doanh nghiệp để triển khai; tăng cường xúc tiến thương mại, thúc đẩy, hỗ trợ, mở rộng liên kết giữa nhà sản xuất - nhà phân phối - người tiêu dùng./.