Năm nay, Tết Đoan Ngọ rơi vào ngày 3/6 Dương lịch. Phong tục ăn Tết Đoan Ngọ có mặt ở nhiều quốc gia phương Đông như Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản…

Quan niệm của người xưa, Tết Đoan Ngọ là ngày mà hỏa khí trong trời đất tăng cao. Với nông nghiệp, đây là thời điểm sâu bọ nở rất nhiều gây hại cho cây trồng vì thế mà người ta sẽ tiến hành tiêu diệt những loại này. Một số loài sâu bọ còn có thể dùng làm thức ăn.

Trên mâm cúng Tết Đoan Ngọ của nhiều gia đình thường không thể thiếu mận, vải, cơm rượu, bánh tro.

Ngoài ra, Tết Đoan Ngọ còn gắn với truyền thuyết về Khuất Nguyên, một nhà thơ, nhà văn, nhà triết học lớn thời nước Sở. Ông đã tự trầm mình trên sông Mịch La vào ngày mồng 5/5 Âm lịch vì không thể giúp cho Sở Hoài Vương cứu nước vào cuối thời Chiến Quốc. Vậy nên, ngày này còn là ngày giỗ của Khuất Nguyên, được người dân tưởng nhớ hàng năm.

Lễ vật không thể thiếu trong mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ

Vào ngày mùng 5 tháng 5 này, mỗi gia đình đều có mâm cúng Tết Đoan Ngọ với những vật phẩm như mận, vải, chè, cơm rượu, bánh tro… Theo nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Hùng Vĩ lý giải: Y dược dân gian sử dụng chủ yếu thực vật. Vậy nên, trong ngày 5/5 Âm lịch, người ta sẽ dùng các yếu tố thực vật để làm cỗ cúng. Bên cạnh đó, do văn hóa Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn của Phật giáo nên cỗ cúng ngày này cũng mang tính chất chay là chính.

Tết Đoan ngọ là một trong những ngày tết quan trọng của người Việt.

Ngoài ra, theo quan niệm của ông bà xưa, ăn rượu nếp có thể giết sâu bọ vì vị nồng cay của rượu nếp có tác dụng loại bỏ những loài ký sinh có hại trong cơ thể. Sau khi các loài sâu bọ trong cơ thể bị cơm rượu nếp "chuốc say", tiếp tục ăn các loại trái cây có vị chua, chát sẽ khiến chúng chết nhanh hơn.

Còn bánh tro hay gọi là bánh ú tro, bánh gio vị nhạt, tính mát, thường ăn với đường hoặc mật, có tác dụng giải nhiệt cơ thể trong tiết trời oi bức. Thịt vịt với tính mát, có tác dụng cân bằng phong huyết, âm dương trong cơ thể được lựa chọn làm món chính trong ngày này.

Ngày, giờ đẹp làm lễ cúng Tết Đoan Ngọ 2022

Ông Nguyễn Hùng Vĩ cho rằng, cúng Tết Đoan Ngọ đẹp nhất là vào giờ Ngọ - 12 giờ trưa ngày 5/5 Âm lịch.

"Tuy nhiên, nếu điều kiện công việc, thời gian không cho phép, người dân chỉ cần thắp hương cúng lễ trong sáng 5/5 Âm lịch là được, lưu ý không nên vượt quá giờ Ngọ. Về tư tưởng chung nên hướng về y dược, ẩm thực, tích lũy thuốc thang để cầu mong một cuộc sống an khang", nhà nghiên cứu này nói.

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Hùng Vĩ, dù xã hội ngày một phát triển nhưng Tết Đoan Ngọ vẫn được người dân quan tâm như cách bảo tồn một hình thức lễ nghi phổ quát và rộng rãi, bảo lưu nét đặc sắc văn hóa so với phương Tây.

Tất cả ý thức, hành vi của người dân trong ngày này vẫn hướng đến việc kiêng kị, việc thực hành làm thuốc, bảo vệ sức khỏe.