Mua hàng trực tuyến dần trở thành thói quen hàng ngày

Đây là thông tin được các chuyên gia đưa ra trong Diễn đàn Toàn cảnh Thương mại điện tử Việt Nam 2022 diễn ra tại Hà Nội hôm 12/5. Diễn đàn xoay quanh việc đưa ra các giải pháp cụ thể giúp doanh nghiệp nhanh chóng hồi phục sau giai đoạn khủng hoảng lớn và ứng dụng chuyển đổi số một cách hiệu quả nhất.

Bà Lê Minh Trang, đại diện Nielsen cho biết, 2 năm qua, tác động của Covid-19 đã thúc đẩy nhanh sự tăng trưởng thương mại điện tử. Đáng chú ý, xu hướng mua sắm đa kênh có sự tăng trưởng vượt bậc, nhiều nhất trong nhóm người tiêu dùng phục hồi sau dịch.

Cũng theo bà Trang, với sự cập nhật liên tục đổi mới phương thức kinh doanh đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng của các nhà bán hàng trong những năm qua, đến nay những lo lắng của người tiêu dùng như về chất lượng hàng hóa, độ tin cậy... dần biến mất, với tốc độ người tham gia ngày càng tăng nhanh.

Thị trường thương mại điện tử còn nhiều dư địa phát triển với 71% người dùng internet tại Việt Nam từng thực hiện ít nhất 1 lần mua hàng trực tuyến

Chung quan điểm, ông Phân Xuân Dũng - Giám đốc kinh doanh Ninja Van Việt Nam chia sẻ, thời điểm sau đại dịch, nhu cầu mua sắm hàng hóa của người Việt Nam bùng nổ không chỉ ở các thành phồ lớn mà còn ở cả các vùng nông thôn.

“Nhu cầu mua hàng phù hợp với túi tiền, mẫu mã, chất lượng... của người tiêu dùng ngày càng tăng cao. Từ đó, các cụm từ như "hàng nội địa Trung, hàng nội địa Thái, hàng nội địa Nhật...", trở thành keyword (từ khóa) nổi bật trong hệ thống tìm kiếm trên các nền tảng thương mại điện tử”, ông Dũng chia sẻ.

Cũng theo số liệu của Lazada Việt Nam, thương mại điện tử sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ sau đại dịch dựa vào nhiều yếu tố. Thứ nhất là thị trường còn nhiều dư địa phát triển với 71% người dùng internet tại Việt Nam từng thực hiện ít nhất 1 lần mua hàng trực tuyến; 94% người dùng Việt sẽ tiếp tục sử dụng các dịch vụ số, 81% xem mua hàng trực tuyến trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày.

Thứ hai là tầm nhìn phát triển bền vững của các doanh nghiệp thương mại điện tử. Thứ ba, các doanh nghiệp đang ngày càng coi trọng và đầu tư nhiều vào việc chuyển đổi số và kinh doanh trên thương mại điện tử

Theo báo cáo Toàn cảnh kinh doanh sàn thương mại điện tử nửa đầu năm 2022, Việt Nam đang trở thành thị trường thương mại điện tử lớn thứ 2 tại Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia.

Cũng theo báo cáo này, một số ngành hàng làm đẹp, thời trang nữ, gia dụng là những sản phẩm được quan tâm, mua sắm nhiều nhất trên 4 sàn Shopee, Lazada, Tiki và Sendo. Và mức giá trên sàn thương mại điện tử Việt Nam nửa đầu năm 2022, phân khúc giá 200.000 - 5.000.000 đồng dễ "chốt đơn" nhất trên tất cả sàn thương mại điện tử. Những sản phẩm có giá trị cao, cần sự tư vấn và bảo hành lâu dài thì người tiêu dùng vẫn ưu tiên mua sắm tại hệ thống cửa hàng, showroom uy tín...

Ngăn chặn hàng giả trên các sàn vẫn còn gian nan

Không thể phủ nhận từ nền tảng được đầu tư mạnh mẽ trong giai đoạn đại dịch đã tạo đà cho doanh nghiệp phát triển thương mại điện tử. Đồng thời, lĩnh vực chuyển đổi số và kinh doanh online chiếm tỷ lệ quan trọng hơn trong quản trị và vận hành doanh nghiệp Việt tăng lên đáng kể.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng, hiện nay, thương mại điện tử vẫn còn nhiều thách thức, với những hạn chế trong khả năng kiểm soát rủi ro liên quan đến chất lượng hàng hóa, phương thức thanh toán, thiết lập các tuyến vận chuyển linh hoạt, xử lý thủ tục thông quan hàng hóa với chi phí vận hành tối ưu....

Thực tế có không ít sàn vì chạy theo mục tiêu mở rộng thu hút được nhiều người bán trên đó nên chưa chặt chẽ các khâu kiểm soát, xác minh các loại hàng hóa. Điều này tạo ra tình trạng trong số các hàng hóa đưa lên sàn có rất nhiều mặt hàng giả, hàng nhái.

Chủ các sàn thương mại điện tử thừa nhận, dù áp dụng giải pháp công nghệ nhưng vẫn chưa thể ngăn chặn triệt để tình trạng hàng giả, hàng nhái

Ông Nguyễn Ngọc Dũng - Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam phân tích, để bán hàng qua mạng, các đơn vị đều phải đầu tư rất nhiều, chỉ cần một đơn hàng giao không đúng, bị "tố" trên báo chí, mạng xã hội thì phải rất lâu mới vực lại kinh doanh, nên hiện nay các đơn vị đều phải có chính sách hậu mãi, không phải "hàng mua rồi miễn đổi trả" như trước. Người tiêu dùng thậm chí có thể trả hàng khi không hài lòng, không cần là hàng kém chất lượng.

Để “lọc” hàng giả, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, một số sàn thương mại điện tử đã dùng công nghệ “máy học” (một ứng dụng của trí tuệ nhân tạo AI) như: Tiki, Sendo, Chotot... Ví dụ, tại Tiki, nhờ công nghệ này mỗi tháng Tiki phát hiện hàng nghìn thương hiệu vi phạm sở hữu trí tuệ hoặc kém chất lượng và thực hiện ngăn chặn, gỡ bỏ ra khỏi sàn trước khi khách hàng mua.

Tuy nhiên, chủ các sàn thương mại điện tử cũng thừa nhận, dù áp dụng giải pháp nhưng vẫn chưa thể ngăn chặn triệt để tình trạng hàng giả, hàng nhái. Chẳng hạn, nếu người bán cố tình khai báo gian dối thông tin, lấy hình ảnh của sản phẩm khác đăng lên sàn để “vượt” qua bộ lọc thì chỉ có thể ngăn chặn, tháo gỡ sản phẩm, khóa shop bằng phản ứng nhanh của khách hàng qua report hoặc đường dây nóng… Cùng với đó, sàn áp dụng các biện pháp lọc kết hợp AI và thủ công.

Đại diện Sendo thông tin, ước tính bộ lọc có thể lọc chính xác từ 80- 85% trường hợp hàng giả, hàng nhái và 100% với trường hợp hàng cấm theo quy định của pháp luật. Còn lại sẽ phát hiện thủ công dựa theo các mặt hàng thường bị làm giả và theo review của shop.

Để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, các sàn thương mại điện tử đang áp dụng chế độ đền bù cho khách hàng không may mua phải hàng giả, hàng nhái trên sàn. Theo đó, người mua thanh toán hàng hóa qua nền tảng của sàn thương mại điện tử từ 3-7 ngày sau khi giao hàng thành công nếu không có khiếu nại của khách hàng, sàn sẽ hoàn tiền cho người bán.

Mặc dù vậy, đại diện các sàn thương mại điện tử và chuyên gia cũng cho rằng, việc ngăn chặn hàng kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái không còn là vấn đề của một vài cá nhân, tổ chức hay công ty, mà là trách nhiệm của toàn xã hội và nhà nước.

TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh cho rằng, cần nâng cao kiến thức của nhà sản xuất, ý thức của người tiêu dùng, năng lực của nhà quản lý, nghĩa là cần có sự phối hợp của các bên liên quan, cùng với hoàn thiện pháp lý, công tác truyền thông, sâu hơn nữa là việc ưu tiên nguồn lực trong quá trình thể chế đang được hoàn thiện.