“Đòn bẩy” giao thương

UKVFTA là một trong những hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mà Việt Nam đã và đang tham gia. Cùng với Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA), các cam kết trong UKVFTA được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam đẩy nhanh quá trình cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư - thương mại theo hướng hiện đại, minh bạch và tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp nói chung.

Sau 1 năm chính thức thực thi đầy đủ (1/5/2021 - 1/5/2022) và gần 1 năm rưỡi có hiệu lực tạm thời (1/1/2021), UKVFTA đã mang lại cho các nhà xuất khẩu và nền kinh tế Việt Nam nhiều lợi thế.

Cụ thể, thương mại song phương Việt Nam - Anh năm 2021 đã hồi phục trở lại mức gần 6,6 tỷ USD sau khi bị giảm sút đáng kể trong năm 2019 và 2020. Trong đó, Việt Nam xuất khẩu hơn 5,7 tỷ USD tăng 16,4% so với năm 2020. Các nhóm hàng có kim ngạch tăng trưởng cao gồm rau, quả tăng 67%, cà phê tăng 17%, hạt tiêu tăng 49%, sản phẩm mây, tre, cói, thảm tăng 56%, sắt thép nguyên liệu tăng 1.269%, sản phẩm thép tăng 100%, đồ chơi và dụng cụ thể thao tăng 19%.

Ở chiều ngược lại, nhập khẩu của Việt Nam từ thị trường này cũng có kết quả tích cực với tổng kim ngạch đạt gần 850 triệu USD, tăng 23,6% so với năm 2020.

4 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Anh ước đạt hơn 4,8 tỷ USD

4 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Anh ước đạt hơn 4,8 tỷ USD, với các nhóm hàng chủ lực là thủy sản, cà phê, hạt tiêu, hạt điều, các sản phẩm từ chất dẻo, hàng may mặc, giầy dép, sắt thép, điện thoại, máy vi tính, máy móc thiết bị phụ tùng, đồ chơi và dụng cụ thể thao.

Đánh giá về kết quả này, trong Hội nghị "Năm đầu tiên thực thi UKVFTA: Thành tựu nổi bật và định hướng sắp tới", Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh nhận định, những số liệu này cho thấy, UKVFTA thực sự là con đường cao tốc hai chiều, giúp thúc đẩy trao đổi thương mại song phương theo hướng ngày càng cân bằng hơn.

Chung quan điểm, mới đây, trong bài phỏng vấn trả lời báo chí về những thành tựu nổi bật sau 1 năm Hiệp định chính thức được thực thi, ông Nguyễn Cảnh Cường - Tham tán công sứ, Thương vụ Việt Nam tại Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland đánh giá, những kết quả trên đã thể hiện sự tích cực, chủ động của các doanh nghiệp Việt Nam trong việc khai thác các cơ hội mới.

“Nhiều sản phẩm Việt Nam có lợi thế cạnh tranh hơn trước so với sản phẩm cùng loại của Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia, Philippines, Indonesia, Brasil... vì những nước này chưa có Hiệp định thương mại tự do với Anh quốc”, Tham tán Nguyễn Cảnh Cường thông tin và cho rằng, hiện nay, các doanh nghiệp Anh đang hoạt động hiệu quả tại Việt Nam cũng là nhân tố rất tích cực trong việc vận dụng những lợi thế mới và tạo hiệu ứng lan tỏa tới các doanh nhân và nhà đầu tư tại Anh.

Đáng chú ý, ông Nguyễn Cảnh Cường cho rằng, Hiệp định UKVFTA đã cung cấp hai “đòn bẩy” lớn cho giao thương giữa hai nước. Đó là “đòn bẩy” miễn giảm thuế và “đòn bẩy” tiêu chuẩn hóa khung pháp lý điều chỉnh các hoạt động thương mại song phương.

Ngoài ra, đòn bẩy tâm lý cũng có hiệu ứng rất tích cực. Bởi UKVFTA đang tạo ra nhận thức mới trong giới doanh nhân và người tiêu dùng Anh về một đất nước Việt Nam đang phát triển ổn định, có nhiều sản phẩm đạt tiêu chuẩn châu Âu, có thị trường tiêu dùng hấp dẫn và có một thể chế chính trị đã và đang cải cách thành công, ông Cường nêu quan điểm.

Xây dựng thương hiệu, nâng tầm chất lượng

Dù có những kết quả tích cực, nhưng nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, các doanh nghiệp không được phép lạc quan vào tác động tích cực của UKVFTA đối với cả Việt Nam và Vương quốc Anh.

Ông Thái Trần, Giám đốc Công ty TT Meridian, một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu tại Anh cho biết, những lợi ích của UKVFTA đã khiến nhiều nhà phân phối, các siêu thị, chuỗi đồ ăn Việt và các doanh nghiệp nhập khẩu hàng Việt ở Anh tích cực tìm kiếm nguồn hàng ở Việt Nam để xuất khẩu sang Anh.

Trước khi Hiệp định được ký kết, hàng nhập khẩu từ Việt Nam bị áp mức thuế cao nên khó cạnh tranh về giá với hàng của các nước có vị trí địa lý gần Anh như Nam Âu, Caribe và Bắc Phi, hoặc các nước đã ký FTA với Anh. Hiệp định UKVFTA đã giúp giảm thuế nhập khẩu cho nhiều nhóm hàng TT Meridian đang kinh doanh như gạo thơm, hoa quả, thực phẩm, bao bì... giúp công ty giảm chi phí, tăng sức cạnh tranh và vì vậy có thể tăng nhập khẩu nhiều nhóm sản phẩm có tiềm năng của Việt Nam sang Anh.

Để có thể chiếm lĩnh được thị trường Anh, việc cần làm ngay là xây dựng thương hiệu quốc gia "uy tín, chất lượng" cho hàng Việt Nam

Tuy nhiên, ông Thái Trần cũng chỉ ra rằng bức tranh không hoàn toàn màu hồng. Bởi tuy giảm thuế cho nhiều ngành hàng nhưng UKVFTA có nhiều yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật chất lượng rất cao. Nói cách khác, Anh mở cửa hơn với hàng Việt nhưng chỉ là hàng chất lượng cao, đáp ứng các yêu cầu về xuất xứ, tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường…

“Đơn cử như gạo, không phải loại gạo nào cũng được hưởng thuế ưu đãi từ UKVFTA, mà chỉ một số nhóm gạo chất lượng cao của Việt Nam mới nằm trong danh sách được hưởng thuế 0%”, ông Thái dẫn chứng.

Để có thể chiếm lĩnh được thị trường Anh, ông Thái cho rằng, việc cần làm ngay là xây dựng thương hiệu quốc gia "uy tín, chất lượng" cho hàng Việt Nam với chiến lược sử dụng mô hình kim tự tháp, theo đó các doanh nghiệp "cánh chim đầu đàn" sẽ nằm ở phần chóp của kim tự tháp. Đây là nhóm những doanh nghiệp có quy mô lớn, có đầy đủ nguồn lực để quản lý chất lượng, xây dựng thương hiệu... có thể tiếp cận và thuyết phục được đối tác Anh ký hợp đồng.

Trong khi đó, Tham tán Nguyễn Cảnh Cường khuyến cáo, doanh nghiệp Việt Nam cần đảm bảo sản phẩm và quy trình sản xuất đạt tiêu chuẩn Anh, tuyển dụng sinh viên Việt Nam tốt nghiệp tại các trường đại học của Anh phụ trách bán hàng sang Anh, tham dự hội chợ chuyên ngành quốc tế để giới thiệu sản phẩm và gặp gỡ khách hàng; và cần kiên trì theo đuổi các khách hàng tiềm năng khó tính.