Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chính thức có hiệu lực từ ngày 14/1/2019, được kỳ vọng là bước ngoặt tạo ra xung lực mới, thúc đẩy hợp tác thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và các nước đối tác thành viên thực thi CPTPP đã đem lại tăng trưởng xuất khẩu ấn tượng cho Việt Nam, là động lực mở đường cho hàng hóa Việt Nam sang các thị trường tiềm năng và mới mẻ.

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia kinh tế, dù kim ngạch xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang nhiều thị trường trong đó có thị trường các nước thuộc khối CPTPP đã tăng trưởng ấn tượng song chủ yếu mới chỉ là hàng xuất thô. Do đó, thương hiệu hàng Việt chưa xuất hiện nhiều trong các siêu thị hay trong tâm trí người tiêu dùng.

Tọa đàm Phát triển thương hiệu Việt Nam tại thị trường CPTPP do Tạp chí Công Thương tổ chức

Trao đổi tại Tọa đàm Phát triển thương hiệu Việt Nam tại thị trường CPTPP do Tạp chí Công Thương tổ chức, ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương cho biết, nói về Hiệp định CPTPP, chúng ta chủ yếu tập trung nói về ba thị trường mà chúng ta chưa có FTA khi mà CPTPP có hiệu lực, đó là Canada, Mexico và Peru. Bởi vì với các thành viên còn lại chúng ta đã có FTA song phương như Nhật Bản, đa phương cũng có ví dụ như là các thành viên Australia, New Zealand, Singapore hay Malaysia.

“Nếu nhìn vào hai thị trường Canada, Mexico, kể từ khi thực thi CPTPP đã có sự tăng trưởng rất đáng khích lệ, kể cả trong thời kỳ Covid-19 hay thời kỳ có những biến động về địa chính trị trên thế giới thì tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của chúng ta sang hai thị trường này luôn ở hai chữ số.

Ngoài ra thặng dư thương mại mà chúng ta có được từ hai thị trường này thường chiếm từ 1/3 cho đến 1/2 thặng dư thương mại của các quốc gia. Đấy là một điểm chúng ta cần hết sức ghi nhận”, ông Ngô Chung Khanh nói.

Với thị trường Peru, ông Khanh cho rằng, chúng ta thường cho rằng đây là thị trường khiêm tốn nhưng thực tế dư địa tăng trưởng của thị trường này lại rất cao. Có những năm tăng trưởng ba chữ số. Đấy là một điểm tích cực và cho thấy rõ ràng rằng doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng tích cực các cơ hội mà từ CPTPP mang lại.

Tuy nhiên, ông Khanh cũng cho rằng, dư địa để doanh nghiệp thâm nhập sâu hơn nữa vào các thị trường như Canada, Mexico và Peru còn rất lớn. Có những mặt hàng hiện nay chỉ chiếm khoảng 3 - 5% tại các thị trường đó. Một vấn đề nữa là hình ảnh về thương hiệu của Việt Nam tại các thị trường này còn tương đối khiêm tốn.

“Ở các thị trường này, người ta biết đến cà phê Việt Nam, gạo Việt Nam nhưng người ta chỉ biết đến một thương hiệu cụ thể của Việt Nam”, ông Khanh thẳng thắn chỉ rõ.

Thông tin cụ thể về thị trường Canada, bà Trần Thu Quỳnh, Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Canada cho hay, sau khi thực thi, CPTPP xuất khẩu những mặt hàng hưởng thuế bằng 0 như: Điện thoại, điện tử, điện máy hay là kim loại cơ bản, thủy sản, rau củ, quả, gạo điều, chè, cà phê... tăng đột biến. Dù vậy, trên 60% hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Canada thuộc khu vực FDI có thương hiệu riêng, trong khi khu vực trong nước chủ yếu vẫn xuất thô hoặc gia công.

Canada hiện là 1 trong 10 đối tác thương mại quan trọng nhất của Việt Nam trên thế giới. Theo số liệu của cơ quan chức năng Canada, trong năm 2022, xuất khẩu của Việt Nam sang Canada đã tăng 26,4% về giá trị kim ngạch so với năm 2021 và 5 năm sau khi thực thi CPTPP, xuất khẩu của chúng ta sang địa bàn đã tăng hơn gấp đôi, tức là từ mức 4,1 tỷ USD năm 2018 lên đến 9,9 tỷ USD năm 2022.

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, giá trị xuất khẩu của chúng ta sang địa bàn cũng tăng tới 110% sau 5 năm, tức đây là thị trường tỷ USD có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao nhất trong nhóm các nước CPTPP. Với mức tăng trưởng xuất khẩu cao như vậy, hiện nay, Việt Nam đã trở thành đối tác nhập khẩu lớn thứ bảy của Canada và Canada cũng là nước chúng ta có thặng dư thương mại rất lớn, lên đến trên 9 tỷ USD.

Song, theo bà Trần Thu Quỳnh, tuy gia tăng về số lượng và giá trị xuất khẩu như hàng hóa thương hiệu Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này còn khá khiêm tốn. Nhiều sản phẩm hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang thị trường CPTPP vẫn còn mang thương hiệu nước ngoài.

Xây dựng, định vị thương hiệu hàng hóa Việt Nam tại CPTPP

Chỉ ra nguyên nhân thương hiệu hàng Việt còn xuất hiện hạn chế ở các thị trường này là do nhiều doanh nghiệp ngại xây dựng thương hiệu, chấp nhận sản xuất gia công thuần túy; không có động lực để nâng cao hơn nữa giá trị sản phẩm, thương hiệu có thể mang lại. “Mặt khác, để làm thương hiệu phải có nguồn lực tài chính, nhân lực, kiến thức, kinh nghiệm, tư duy chiến lược... Đó là điều không phải doanh nghiệp Việt Nam nào cũng có”, ông Khanh chia sẻ thêm.

Nhiều sản phẩm hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang thị trường CPTPP vẫn còn mang thương hiệu nước ngoài

Dưới kinh nghiệm của doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Huyền - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Sản xuất và xuất khẩu Quế Hồi Việt Nam (Vinasamex) chia sẻ, ở Mỹ và Canada, nếu như mọi người vào Amazon, mọi người sẽ thấy rất nhiều các thương hiệu trà nổi tiếng Davidson, Teeccino... đều là khách hàng của Vinasamex. Câu hỏi đặt ra là tại sao mình lại không ra một dòng sản phẩm với thương hiệu của mình để khẳng định thêm uy tín? Có thể sản lượng ban đầu chưa phải nhiều so với những mặt hàng khác mình bán số lượng lớn hơn. Tuy nhiên từng bước sẽ giúp cho việc tăng sự phủ rộng thương hiệu đối với khách hàng trên toàn thế giới, đặc biệt là Mỹ và Canada.

Cho nên Vinasamex đã quyết định xây dựng thêm hai thương hiệu nhỏ là Spice fest và Cinna kitchen với mục tiêu riêng.

Với Spicefest, Vinasamex mong muốn sẽ mang tất cả những gia vị của Việt Nam đến từng căn bếp của người Mỹ để khi sử dụng những gia vị này, người ta sẽ luôn cảm thấy hạnh phúc và vui vẻ. Giống như trong nhà đang có lễ hội (Spice festival là lễ hội gia vị).

Trong quá trình từng bước định vị và phát triển thương hiệu như vậy, Vinasamex cũng gặp rất nhiều khó khăn để đưa được sản phẩm vào các kệ siêu thị hay đưa lên sàn Amazon. Vinasamex đã nhận được sự hỗ trợ từ Cục Xúc tiến thương mại để doanh nghiệp có được một gian hàng trên Amazon. Điều này đòi hỏi sự kiên trì của doanh nghiệp.

“Bởi vì rất nhiều doanh nghiệp khi Amazon đòi hỏi rất nhiều hồ sơ, giấy tờ để xem mình có đạt được tiêu chuẩn bán hàng trên đó hay không thì họ đã bỏ cuộc ngay từ bước đầu tiên. Nên tôi nghĩ điều quan trọng ở đây là doanh nghiệp phải dám bước một bước đầu tiên, nếu như không có bước đầu tiên thì sẽ không có những bước sau”, bà Nguyễn Thị Huyền chia sẻ.